چهارشنبه 22 مرداد 1404 | ساعت 15:36
چهارشنبه 22 مرداد 1404 | ساعت 15:36
×
اقتصادی
شناسه خبر : 98320
تاریخ انتشار : یکشنبه 1401/03/29 ساعت 14:11

ناصر ذاکری

اقتصاد ملی، آموزش عالی و بازتولید فقر

نظریه‌پردازان توسعه در دهه‌های 60 و 70 میلادی از پدیده چرخه معیوب سخن می‌گفتند و اینکه فقر در جوامع ‌توسعه‌نیافته مقدمات بازتولید خود را فراهم می‌آورد.

سایر رسانه‌ها: نظریه‌پردازان توسعه در دهه‌های 60 و 70 میلادی از پدیده چرخه معیوب سخن می‌گفتند و اینکه فقر در جوامع ‌توسعه‌نیافته مقدمات بازتولید خود را فراهم می‌آورد. خانواده‌های فقیر در این جوامع نمی‌توانند امکانات آموزشی مناسبی برای فرزندان خود فراهم بیاورند، درنتیجه فرزندان آنان نمی‌توانند معمولا به رتبه‌های بالای علمی و تخصصی صعود کرده و از چنگال فقر نجات بیابند. همچنین جامعه توسعه‌نیافته برای طی مسیر توسعه نیازمند سرمایه‌گذاری در صنایع و افزودن بر ظرفیت‌های تولیدی است. اما منابع کافی برای تأمین مالی پروژه‌های عظیم صنعتی ندارد، پس همچنان فقیر و توسعه‌نیافته باقی می‌ماند. آن‌ سال‌ها از بین مجموعه مصادیق چرخه‌های معیوب که گاه دایره خبیثه نیز نامیده‌ می‌شدند، رابطه دردناک بین آموزش و فقر بسیار موردتوجه تحلیلگران توسعه بود؛ چراکه جامعه درحال‌توسعه برای تسریع جریان توسعه خود نیازمند نیروی انسانی متخصص بود و بدون سرمایه‌گذاری در امر تربیت نیروی متخصص بومی توسعه محقق نمی‌شد، درحالی‌که بسیاری از خانواده‌ها امکانات مالی کافی برای تأمین هزینه تحصیل فرزندانشان را نداشتند. به همین دلیل تدوین‌کنندگان قانون اساسی در سال 1358 تأکید ویژه‌ای بر امر آموزش‌و‌پرورش و تعهدات دولت در این میانه کرده‌اند. پیامی که از اصول سوم، سی‌ام و چهل‌وسوم قانون اساسی برداشت می‌شود، این است که دولت موظف است امکانات آموزش تا پایان دوره متوسطه را برای همه فراهم بیاورد‌ و علاوه‌برآن با گسترش امکانات آموزش عالی و تلاش برای ارتقای کیفیت زندگی و درآمد شهروندان، شرایطی را فراهم کند که ادامه تحصیل در دانشگاه برای شهروندان همراه با دشواری نبوده و تأمین هزینه تحصیل فرزندان در سنین دانشجویی باری بر دوش خانواده نباشد. انقلابیون آرمانگرای سال 58 به‌درستی می‌اندیشیدند که فقر و فلاکت مانع از تحصیل بسیاری از کودکان است و اجازه شکوفایی استعدادهای آنان را نمی‌دهد. بدین‌ترتیب از یک‌سو جامعه از استعداد والای فرزندان خود محروم می‌شود و از سوی دیگر اقشار فقیر جامعه هرگز فرصت این را نمی‌یابند که در سایه استعداد و همّت خود از قیدوبند فقر رهایی یابند. بااین‌حال دشواری‌هایی که جامعه در سال‌های بعد با تحمیل جنگ و تحریم تجربه کرد، شرایطی را فراهم ساخت که دولت‌ها و دولتمردان به‌تدریج تعهداتی را که قانون اساسی به‌عنوان میثاق ملی بر دوش آنان گذارده‌ بود، فراموش کنند. در قدم اول مدارس خصوصی با عنوان نادرست «غیرانتفاعی» تأسیس شدند. توجیه متولیان امر این بود که بخشی از شهروندان حاضرند هزینه تحصیل فرزندشان را بپردازند تا از خدمات آموزشی بهتری بهره‌مند شوند و این امر درنهایت به نفع جامعه است. در قدم بعد و با تضعیف تدریجی آموزش دولتی که طبق تعهدات دولت رایگان بود، صنعت تولید و نشر کتاب‌های کمک‌آموزشی و کلاس‌های کنکور رونق یافت و گردش مالی عظیمی را در اقتصاد ملی پدید آورد. از سوی دیگر با کم‌توجهی متولیان امر به ضرورت رشد اقتصادی و کاستن از ابعاد آزاردهنده فقر در سایه رونق اقتصاد ملی و نیز در خدمت سیاست قراردادن اقتصاد ملی به‌تدریج قدرت خرید بخش اعظم شهروندان کاهش یافت و تأمین هزینه‌های آموزش فرزندان برای بسیاری از خانوارها دشوار شد. نتیجه این‌همه از یک ‌سو بازماندن از تحصیل برای گروهی نه‌چندان کم‌تعداد از فرزندان این مرزوبوم و اضافه‌شدن به جمع کودکان کار و از سوی دیگر وجود مدارس کپری در مناطق محروم کشور بود که خود نشان‌دهنده توزیع ناعادلانه امکانات آموزشی کشور است. اما اینک جنبه دیگری از آثار دردناک بی‌توجهی دولتمردان به تعهدات مندرج در قانون اساسی حضور خود را به رخمان می‌کشد. به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در دو سال 98 و 99، ۸۴‌ درصد پذیرفته‌شدگان کنکور با رتبه زیر سه‌هزار و ۸۶‌ درصد پذیرفته‌شدگان رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی جزء سه دهک بالای درآمدی جامعه بوده‌اند و سهم هفت دهک درآمدی دیگر از کل این رشته‌ها فقط ۱۴‌ درصد بوده‌ است. همین آمار مختصر نتیجه غفلت از آرمان‌های قانون اساسی را به تصویر کشیده ‌است. این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد که جامعه در تربیت استعداد فرزندان خود دچار شکست شده و فقط کسانی‌ که از ثروت و مکنت کافی برخوردار هستند، می‌توانند فرزندانشان را برای تحصیل در رشته‌های خاص به دانشگاه بفرستند. هرچند این آمار فقط درباره رشته‌های تحصیلی خاصی مطرح شده اما می‌توان با دقیق‌شدن در پیام آن تأثیر خاستگاه طبقاتی فرد را در آینده تحصیلی و شغلی او دریافت. تداوم چنین وضعیتی به‌معنای آن است که جامعه گرفتار یک چرخه معیوب شده‌ است؛ چرخه بازتولید فقر. به این‌ ترتیب می‌توان ادعا کرد بی‌اعتنایی طولانی‌مدت به مسائل آموزش‌و‌پرورش و تبدیل‌کردن آموزش به یک کالای تجاری پرسود موتور قدرتمندی را برای بازگرداندن جامعه به مناسبات دوران ارباب و رعیتی به کار انداخته‌ است. متولیان امر و دلسوزان کشور تا دیر نشده باید وارد میدان شده و این موتور درحال‌کار را از دور خارج کنند.


روزنامه شرق
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
اطمینان فرمانده مرزبانی: هیچ خلأ امنیتی در مرزهای اربعین وجود نداشت
بازار مسکن در مسیر نزولی؛ قیمت هر متر خانه در شمال تهران 30 تا 50 میلیون تومان کاهش یافت
24 ساعت خشونت؛ بیش از 560 شهید و زخمی در حملات صهیونیستی به غزه
اعلام یکطرفه شدن جاده چالوس از ساعت 19 امروز
پزشکیان: نتانیاهو به جای دلسوزی دروغین، به جنایاتش در غزه نگاه کند
دیدار سخنگوی دولت با کارگردان مطرح سینما، پوران درخشنده
لاریجانی: مقاومت سرمایه ملی لبنان است/ ما طرحی برای لبنان نیاورده‌ایم
برق مشترکان پرمصرف تهرانی، به طور هوشمند محدود شد
نجات معجزه‌آسا: کودک پاکستانی در مرز شلمچه از گرمای مرگبار در امان ماند
پُرمصرف‌ترین داروها کدامند؟
نیمیتز پس از 5 سال در بحرین؛ واشنگتن بدنبال چیست؟
آمریکا چین را با تراشه هایش زیرنظر گرفت
سنگر ساختن از نام کوروش برای شلیک به روان مردم ایران
تصویرسازی اربعین و رهایی از تلهٔ آینده‌های پیش‌فرض
قیمت خودرو امروز چهارشنبه 22 مرداد 1404 +جدول
تجربهٔ «مشایهٔ» اربعین
قیمت دلار و سایر ارزها امروز چهار‎شنبه 22 مرداد 1404
آغاز دوره‌ای جدید در مدیریت آبی‌ها/چه کسی مدیرعامل جدید استقلال می شود؟
5 کشته و 57 مصدوم در حادثه اتوبوس زائران اربعین + اسامی
رایزنی میانجی‌گرایانه وزیر خارجه مصر با عراقچی و گروسی
جدیدترین حراج شمش طلا هفته آینده برگزار می شود+ جزئیات
قیمت طلا و سکه امروز چهارشنبه 22 مرداد 1404 +جدول
امروز ؛ آخرین روز فروش ارز اربعین/زائران اربعین چقدر دینار خریدند؟ + جزئیات
پاسخ توییتری فرزند پزشکیان به جلیلی درباره مذاکرات
سایپا فروش ویژه خودروهای وارداتی را کلید زد
ارسال نامه تروئیکای اروپایی درباره مکانیسم‌ ماشه به سازمان ملل/خطر اعمال دوباره تحریم‌ها
بورس باز عقب نشینی کرد
ماجرای بسته‌شدن جاده فیروزکوه توسط چند خودروی لاکچری چه بود؟
راز مرگ دختر 7 ساله با اعتراف نامادری فاش شد
پزشکیان: گام‌های اولیه برای رفع ناترازی با انرژی خورشیدی برداشته شد
پادشاه بی‌رقیب پرش با نیزه بار دیگر تاریخ‌ساز شد
مساله‌ تندروها
مدال‌آوران المپیاد هوش مصنوعی و حکمرانی از کنکور معاف شدند
ترافیک سنگین در جاده های شمال
رئیس صندوق بازنشستگی کشوری خبر داد؛ سقف وام فرزندان بازنشستگان دو برابر شد
رئیس کل گمرک: نفوذ تجهیزات دشمن از گمرک‌ها صحت ندارد
گاوصندوق منزل از شدت انفجار به حیاط همسایه پرتاب شد
اسرائیل؛ اولین گرفتار بحران آب در منطقه
مذاکرات برای اجرای طرح بین‌المللی کنترل سلاح در غزه
اقتصاد سیاسی بازار سرمایه
دلیل افزایش 28 درصدی قیمت آب اعلام شد
دولت به قولش عمل کرد؛ پرداخت 70 درصد مطالبات گندم‌کاران
تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا زیر تیغ انتقاد عراقچی
نقشه قدرت آسیا منتشر شد ؛ تراکتور در کنار غول‌های غرب قاره
اربعین؛ محک صداقت و آینه مسئولیت
نتانیاهو: مردم اسرائیل تصمیم خواهند گرفت که این آخرین دوره نخست‌وزیری من باشد یا خیر
پرونده مبهم اسرای اسرائیلی؛ بن‌بست در مذاکرات با حماس
روایت موشک‌های ایرانی در جنگ 12 روزه؛ خرمشهرها در پیش است!
وضعیت آب و هوا امروز چهار شنبه 22 مرداد 1404 + وضعیت استان‌ها
سیاست‌نامه | ماموریت لاریجانی برای به‌روزرسانی راهبرد امنیت ملی
X
آگهی تبلیغاتی