دوشنبه 20 مرداد 1404 | ساعت 21:34
دوشنبه 20 مرداد 1404 | ساعت 21:34
×
سیاسی
شناسه خبر : 75230
تاریخ انتشار : یکشنبه 1400/06/14 ساعت 16:42

رضا گنجی

شناخت ایران از افغانستان فرای تصور آمریکاست

این یک واقعیت است که توده افغان به همان میزان که از کشورهایی چون شوروی سابق، بریتانیای کبیر و بعضی از کشورهای مداخله گر همچون پاکستان گله مند و ناراضی بودند از ایالات متحده شکوه ای نداشتند.

 نورنیوز-گروه بین‌الملل: گزارشی از روزهای پر التهاب در افغانستان بعد از حملات یازده سپتامبر در سال ۲۰۰۱ و زمانی که طالبان قربانی بازی  CIA و القاعده شدند را به روایت رضا گنجی روزنامه‌نگار که آن روزها در افغانستان حضور داشت را  از نظر خواهید گذراند:

 

 

بعد از پیروزی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا بر رژیم طالبان و راندن آنها از شهرهای افغانستان و کابل، زمان آن فرا رسیده بود که آمریکا بدنبال بازسازی ساختار سیاسی و اجتماعی آن کشور باشد. تقویت حکومت مرکزی، ایجاد دولت قوی و پاسخگو، نهادینه کردن دموکراسی، احیای حقوق زنان و حقوق بشر بخشی از برنامه هایی بود که آمریکایی ها در فصل دوم برنامه هایشان بعد از پیروزی نظامی می بایست دنبال می کردند.  

فرار نزدیک به پنج میلیون افغانی به عنوان نیروهای فکری و علمی بعد از سلطه طالبان به سایر کشورها که عمده آنها به ایران و پاکستان گریخته بودند، سرعت دولت سازی در افغانستان را دچار مشکل می کرد. جنگ های طولانی و فرسایشی حتی قبل از ورود طالبان، مردان و زنان خوش فکر بسیاری که می توانستند در دولت سازی موثر باشند را به کام مرگ فرستاده بود. ارتش ملی دیگر وجود نداشت.

پلیسی که توانا در ایجاد نظم و انضباط باشد در دوران طالبان به کلی از هم پاشید. نظام آموزشی دستخوش تغییرات عجیب و غریبی شده بود. دختران برای سالهای طولانی از تحصیل محروم شدند. نظام دیوانی کشور تضعیف شد. سختگیری های طالبان طی سالهایی که حاکم بودند در حوزه دینی نوعی سرخوردگی در مردم ایجاد کرد. از طرفی بی خانمانی بسیاری از افغان ها موضوعی نبود که بتوان به سرعت به آن سروسامان داد. امید به زندگی کم شده بود و ...  حالا مردان نظامی و سیاسی آمریکا کشوری را به تسخیر خود در آورده بودند که عمده ی اطلاعاتشان از طریق بنگاههای بزرگ رسانه ای بود. اطلاعاتی سطحی که اغلب تنها منتهی به وحشی گری های طالبان و القاعده در افغانستان می شد. آنها به همان میزان که از فرهنگ غنی، ارزشهای خانوادگی، نوع دوستی و مهرورزی افغان ها بی اطلاع بودند از مشکلات عدیده و عمیق شان که در طی سالیان سال بوجود آمده بود هم خبر نداشتند.        

این جمله ی " لیون پاولادای " و همسرش که برای مطالعات افغانستان شناسی به آن کشور سفر کرده بودند می تواند به ما در میزان فقر دانش دستگاه دیپلماسی آمریکا از افغانستان کمک کند. آنها معتقد بودند که : " همواره افغانستان به عنوان یک "نقطه نامرئی" در خطوط سیاست خارجی ایالات متحده نمود داشته است " چند کتاب و سفرنامه به همراه گزارش های رسمی و غیر رسمی برای سالهای متمادی تنها منابع اطلاعاتی مردم و سیاستمداران آمریکا از اوضاع افغانستان بوده است.

این درست است که روابط و فعالیت های دیپلماتیک فی ما بین دو کشور در مقاطعی به شکل های مختلف وجود داشت اما وقایع جنگ جهانی دوم و جایگاه افغانستان در آسیای مرکزی بود که باعث شد تا آمریکایی ها بیشتر پی به اهمیت سوق الجیشی افغانستان به عنوان کشوری در همسایگی شوروی و هند ببرند. افغانستان دهه ها میدان بازی قدرت های بزرگ بود با فراز و نشیب های متفاوت اما گویا هیچوقت تا قبل از حادثه یازده سپتامبر برای آمریکایی ها تبدیل به یک موضوع جدی در سیاست خارجی نشده بود.  

این یک واقعیت است که توده افغان به همان میزان که از کشورهایی چون شوروی سابق، بریتانیای کبیر و بعضی از کشورهای مداخله گر همچون پاکستان گله مند و ناراضی بودند از ایالات متحده شکوه ای نداشتند. بلکه آمریکا را کشوری قدرتمند، دلسوز، پیشرفته و تاثیرگذار در مناقشات بین المللی می دانستند اما آنها هرگز نتوانستند دلیل غیبت طولانی آمریکایی ها در اتفاقات مهم و مختلف آنهم طی دهه های متمادی را درک نمایند. به همان اندازه که کشورهای خارجی حاضر در افغانستان بعد از سرنگونی طالبان، در خلأ درک تمدن کهن، رفتارشناسی و خواسته های آنان به سر می بردند کشور همسایه آن ایران، بخاطر اشتراکات فراوان در حوزه های مختلف همچون فرهنگ، معماری، مذهب، زبان و از همه مهمتر بدلیل میزبانی میلیونها افغانی طی چند دهه، غنی از شناخت مطالبات و خواسته های شان بود.

بچه های بسیاری از این مقامات بیش از فرهنگ افغان با فرهنگ ایرانی مأنوسند. وجود اینهمه افغان در ایران و رفت و آمدهای متعدد سیاسی و نظامی در سطوح مختلف با طیف ها، قوم ها و احزاب گوناگون این امکان را به ایران می داد که بهتر از دیگر کشورها بتواند در دولت و ملت سازی به افغان ها و آمریکایی ها کمک کند. دولتمردان ایالات متحده به خوبی می دانستند که حکومت ایران در کمک به آمریکا علاوه بر سرنگونی طالبان بعنوان یک دشمن بالقوه در مرزهای شرقی اش و رفع خطر از ناحیه تندروهای به اصطلاح مذهبی القاعده، بدنبال مشارکت و اثر گذاری در امر دولت سازی در افغانستان هم هست.

ایران نمی خواست یکبار دیگر شاهد بر سر کار آمدن دولتی ضد منافع کشورش در همسایگی اش باشد. از همه مهمتر ایران نمی توانست تحت هیچ شرایطی به آمریکا بعنوان بزرگترین دشمن اش اعتماد کند و موضوعی به این مهمی را تماما" به آنها واگذار نماید. ایران هرگز این اتهام را نمی پذیرد که در افغانستان بدنبال مداخله سیاسی، نظامی و یا فرهنگی است. آنها هر اقدام دولت شان در افغانستان را در راستای تامین امنیت و جلوگیری از حاکمیت یک و یا چند جریان شبیه به طالبان و القاعده در همسایگی خود قلمداد می کنند و معتقدند که اندک صداهای ضد ایرانی در داخل افغانستان به خواست و تحریک دیگر کشورهاست و اتهام دخالت ایران در افغانستان هم حربه ای برای دور نگه داشتن ایران از منافع اش در افغانستان است.   

ساختار ضعیف اطلاع رسانی در ایران بعلاوه عدم آشنایی مقامات تصمیم ساز با مقوله ای به نام تبادل خبر و تعامل با رسانه ها باعث شد که اغلب ایرانیان و مخاطبین غیر ایرانی از فعالیت های گسترده و مستمر جمهوری اسلامی بی اطلاع باشند. همچنین ضعف رسانه ای ایران در افغانستان باعث شده حتی بسیاری از افغانها هم اطلاع کافی از همکاری ایران در براندازی مهم ترین دشمن شان یعنی طالبان نداشته باشند. اندک اخبار بدست آمده حاکی از آن است که حجم بالایی از رفت و آمدها و لابی ها در همین مقطع زمانی صورت گرفته و ایران برای استقرار یک نظام جدید و مردمی به اندازه بضاعت و توانش تلاش کرده است.

اغلب رهبران گروههای افغانی از طریق مرز "اسلام قلعه" وارد ایران و سپس شهر مشهد در شرق کشور که دارای مرز مشترک با افغانستان است می شدند. سران جبهه شمال هم غالبا" خط هوایی تاجیکستان به فرودگاه بین الملی مشهد را انتخاب می کردند.   زابل هم بدلیل هم مرزی با کشور افغانستان می توانست پذیرای دیگر سران افغان باشد. اطلاعی از انجام پروازهای اختصاصی برای آوردن و یا رفتن جهت دیدار و گفتگو با سران احزاب و گروههای افغانی با توجه به شرایط امنیتی آن زمان افغانستان در دست نیست اما آنچه مسلم است ملاقات های متعددی در تهران، مشهد و بعضی دیگر از شهرهای هم مرز با افغانستان صورت گرفته است. در نهایت  و بعد از رایزنی های متعدد چشم‌اندازی که ایران ترسیم کرده بود به ‌اجرا درآمد. پس از سقوط طالبان محمد کرزی به عنوان رییس‌جمهور دولت انتقالی افغانستان انتخاب و بعدها با رای مردم رسما" رئیس دولت شد و حالا این کشور در حال دست و پنجه نرم کردن با مشکلاتی است که در مسیر رسیدن " جمهوری اسلامی افغانستان " به ثبات و آرامش کامل است.

 

*کارشناس علوم سیاسی

منبع: مشرق

 


اخبار مرتبط
باز هم تکرار یک سناریوی کثیف غربی؛ این بار افغانستان
دوشنبه 1400/06/15 ساعت 17:04
نورنیوز بررسی کرد؛
باز هم تکرار یک سناریوی کثیف غربی؛ این بار افغانستان
آمریکا که در نشست‌های پیشین درباره افغانستان با ادعای کمک‌های بشردوستانه هزینه‌های اشغال‌گری را تامین می‌کرد اکنون پس از اخراج بر آن است تا به نام پناه‌جویان افغان و امدادرسانی، درآمدهای جدیدی را کسب کند.
الزامی شدن برقع در دانشگاه‌های افغانستان از سوی طالبان
دوشنبه 1400/06/15 ساعت 09:59
الزامی شدن برقع در دانشگاه‌های افغانستان از سوی طالبان
طالبان دانشجویان دختر دانشگاه‌های افغانستان را ملزم به پوشیدن چادر یا عبای مشکی و پوشاندن صورت‌هایشان با برقع کرده است.
7 اقدام راهبردی حاج قاسم برای افغانستان
یکشنبه 1400/06/14 ساعت 17:16
7 اقدام راهبردی حاج قاسم برای افغانستان
درس مهم افغانستان برای اروپا
یکشنبه 1400/06/14 ساعت 16:55
نورنیوز بررسی کرد؛
درس مهم افغانستان برای اروپا
دوری از ناتو و آمریکا و تشکیل ارتش مستقل گرچه می‌تواند گام اول و لازم اروپا برای رسیدن به امنیت باشد اما قطعا گام کافی نیست و تا زمانی که «اراده استقلال از حکمرانی آمریکایی» در میان سران اروپا به وقوع نپیوندد، «تحقق امنیت» برای آنها سرابی بیش نخواهد بود.
آخرین گزارش‌ها از وضعیت پنجشیر و تداوم درگیری‌ها
شنبه 1400/06/13 ساعت 19:41
نورنیوز بررسی کرد؛
آخرین گزارش‌ها از وضعیت پنجشیر و تداوم درگیری‌ها
منابع نزدیک به طالبان معتقدند؛ طولانی شدن عدم اعلام رسمی حکومت جدید در افغانستان به دلیل تعیین نشدن تکلیف موضوع پنجشیر است. آنها می‌گویند تلاش خود را برای حل مسئله از طریق گفتگو انجام داده‌اند. در مقابل هم نیروهای احمد مسعود معتقدند گفتگو با طالبان راه به جایی نبرده است.
ستون های گفتمان رسانه ای طالبان
شنبه 1400/06/13 ساعت 16:03
سعید غفاری
ستون های گفتمان رسانه ای طالبان
پس از تصرف و اشغال افغانستان، تجزیه و تحلیل پیام ها ، بیانیه ها و رفتارهای رسانه ای این گروه نشان می دهد انها روی گزاره های راهبردی مشخصی تمرکز کرده اند.
صدرالحسینی: داعش در افغانستان با طراحی آمریکایی‌‌ها فعالیت می‌کند
سه‌شنبه 1400/06/09 ساعت 12:40
صدرالحسینی: داعش در افغانستان با طراحی آمریکایی‌‌ها فعالیت می‌کند
پس از چهل سال جنگ و خونریزی در افغانستان طالبان بدون هیچ گونه مقاومتی از سوی مردم افغانستان و یا ارتش این کشور توانست به طور کامل افغانستان را دوباره تحت کنترل خود در بیاورند تنها ولایتی که هنوز تحت کنترل طالبان نیست پنجشیر است.
سرنوشت تلخ افغانستان
شنبه 1400/05/23 ساعت 15:48
عبدالله شهبازی
سرنوشت تلخ افغانستان
بیست سال جنگ و بیش از دو تریلیون دلار هزینه آمریکا در افغانستان به سود چه کسانی بود؟
افغانستان و مسیری که به بیراهه می‌رود
شنبه 1400/05/23 ساعت 15:03
نورنیوز بررسی کرد؛
افغانستان و مسیری که به بیراهه می‌رود
راه‌کار برون‌رفت افغانستان از مسیر بی‌راهه‌ای که در آن قرار گرفته، نه جنگ میان گروه‌های افغان و یا تن دادن به بازگشت نظامی آمریکا و شرکایش، بلکه همگرایی افغانی-افغانی با حمایت کشورهای منطقه است.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
انتقاد شدید ماکرون از اقدامات اسرائیل/ اشغال غزه فاجعه است
نظری جویباری از مدیرعاملی استقلال استعفا کرد
هواداران لیورپول خواستار محرومیت تیم اسرائیلی از رقابت‌های فیفا شدند
دروازه بان سابق پرسپولیس به صنعت نفت پیوست
گرمای بی‌سابقه عراق را در خاموشی فرو برد
وزیر میراث: اداره هیات امنایی تخت جمشید بزودی به صورت رسمی ابلاغ می‌شود
اسلامی: حفظ منافع ملی و پیشرفت علمی اولویت اصلی ماست
بادامچیان: پیروزی ایران بر اسرائیل معادلات پشت‌پرده بین‌المللی را تغییر داد
واکنش «دیده‌بان حقوق بشر» و «عفو بین الملل» به کشتار بی سابقه خبرنگاران در غزه
شلیک به صدا، تصویر، روایت
تسلیم باشگاه استقلال در برابر انتقادات از رونمایی لباس جدید
عون: اجرای طرح انحصار سلاح قطعا اجرایی می شود/مقام حزب‌الله: خلع سلاح مقاومت محال است
مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران: ثبت نام دانش‌آموزان اتباع بدون مدرک هویتی ممکن نیست
غریب آبادی: معاون گروسی پس از مذاکرات، تهران را ترک کرد
ترامپ: نرخ جرم و جنایت در واشنگتن بالاست/گارد ملی ورود می کند
گزارش تصویری | دیدار تیم‌های فوتبال استقلال - تراکتور در سوپر جام فوتبال ایران
نبرد ستاره‌های تازه‌نفس در سوپرجام 1404/تراکتور قهرمان شد+ فیلم
دبیر ستاد ملی جمعیت: مشکل کاهش جمعیت با بخشنامه حل نمی‌شود
امانی: هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین مسئولیت‌های انسانی خبرنگار شود
سازمان ملل هشدار داد: قتل خبرنگاران فلسطینی نقض جدی قوانین بین‌المللی است
شناسنامه‌دار کردن کالاها، راه نجات اقتصاد از قاچاق و احتکار
استرداد کلاهبردار 167 هزار دلاری به کشور
حمله مرگبار به چهره سیاسی کلمبیا؛/نامزد احتمالی انتخابات کشته شد
سومین مدرسه تابستانه چین؛ پل علمی و راهبردی برای تعمیق روابط ایران و چین
معجزه در کرج؛ نوزاد 23 روزه دوباره به زندگی بازگشت
وزیر جهادکشاورزی خبر داد؛ برنج احتکاری با نرخ مصوب توزیع می‌شود
کیفیت هوای تهران قرمز شد /ناسالم برای تمام گروه های سنی
سایت فاقد مجوز فروش بلیت هواپیما مسدود شد
مقصد غیرمنتظره بعدی جهانبخش کجاست؟
عارف: ستاد تنظیم بازار نقش کلیدی در مدیریت اقتصادی کشور دارد
نابودی اعتماد عمومی نسبت به ترامپ
هوشمندسازی پارک ملی گلستان با دستور ویژه رئیس جمهور
بانک‌های تخصصی به‌زودی راه‌اندازی می‌شوند
اظهارات عراقچی درباره واگذاری پرونده مذاکرات به دبیر شورای عالی امنیت ملی
حزب‌الله : ترور خبرنگاران در غزه جنایت جنگی کامل است
نیمی از زائران اربعین به کشوربازگشتند
ترفندهای جدید کلاهبرداران برای کلاهبرداری از زائران اربعین
سفری تعیین‌کننده با دستور کار تأمین امنیت منطقه‌ای
دفتر موسیقی وزارت فرهنگ: افزایش قیمت بلیت کنسرت‌ها پذیرفتنی نیست
تمدید مهلت ثبت نام داوطلبان آزمون پروانه مشاوره قوه قضاییه
بورس باز قرمز شد/ شاخص کل بورس اینبار چقدر کاهش یافت؟
سینماها روزهای آخر هفته تعطیل است
ادارات کدام استان ها چهارشنبه تعطیل است؟ + اسامی استان‌ها
دیدار علی لاریجانی با رئیس‌جمهور عراق/ امضای تفاهم امنیتی مشترک بین ایران و عراق
پوستر باشگاه استقلال و تراکتور برای دیدار سوپرجام امشب منتشر شد
صدها خلبان صهیونیست علیه گسترش جنگ در غزه تظاهرات می‌کنند
تئاترهای عمومی در ایام اربعین تعطیل شد
نیمه شهریور بعد از 7 سال در ایران ماه‌گرفتگی رخ می‌دهد
برنامه دولت برای 3 میلیون تبعه غیرمجاز باقی‌مانده چیست؟
چالش تصمیم‌گیری را در مذاکره با مردم حل کنید
X
آگهی تبلیغاتی