نورنیوز-گروه فرهنگ: عباس زریاب خویی از تاریخ‌دانان بسیار شناخته شده ایرانی است. او در بیستم مرداد‌ماه سال 1298 به دنیا آمد و پس از 75 سال زندگی در نیمه‌های بهمن ماه سال 1373 در تهران درگذشت. زریاب خویی از سال 1345 استاد تاریخ در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود و در رشته‌های ادبیات فارسی، ادبیات عرب، فلسفه، زبان‌شناسی و معارف اسلامی تدریس می‌کرد.
استاد محمدعلی موحد گفته: «زریاب درسال 1316 در سن و سالی بود که باید به خدمت نظام وظیفه می‌رفت. آن زمان در آذربایجان فقط یک مدرسه متوسطه 12 کلاسه در تبریز داشتیم، یکی هم بعدها در ارومیه افتتاح شد. یا باید زریاب را از خوی به یکی از این شهرها که دوازده کلاس کامل داشت بفرستند تا سیکل دوم را بخواند و این کلی خرج داشت که تحمل آن برای هر خانواده آسان نبود.
راه دیگری که مخصوصا در روستاها و شهرهای کوچک آذربایجان برای فرار از اجباری (خدمت سربازی) رفتن از آن استفاده می‌شد، آن بود که بچه‌ها را به قم می‌فرستادند تا طلبه بشوند؛ چون طلبه‌ها قانونا از خدمت سربازی معاف بودند. زریاب را این‌جوری فرستادند به قم... درباره زریاب گفته‌اند که تقی‌زاده او را کشف کرد و این البته درست است. زریاب گنجی بود که تقی‌زاده او را کشف کرد و به هنینگ معرفی‌اش کرد و وسایل اعزام او را برای تحصیل به آلمان فراهم آورد. اینها همه درست، اما نگفته‌اند که این گنج چگونه گرد آمده بود.
استاد باستانی پاریزی نیز درباره زریاب گفته است: «چند سال پیش که کنگره‌ای از مستشرقان در تهران تشکیل شده بود یک روز ما را بردند به دیدن سد کرج، در کنار دریاچه، من و ایرج افشار و دکتر زریاب و چند تن دیگر ایستاده بودیم، در همین وقت یک پروفسور آلمانی سررسید که قبلا استاد زریاب بود، شروع کرد با زریاب به آلمانی حرف زدن و دو تا فرانسوی هم رسیدند، زریاب با آنها به فرانسه به صحبت پرداخت، دو تا ژاپنی هم آمدند- زریاب متکلم‌وحده بود- و البته نه به ژاپنی، بل به انگلیسی توانست حرف خود را به آنها بفهماند. حسینعلی محفوظ استاد عرب سررسید: اهلا و سهلا، عربی فُصحای زریاب گره‌گشای کارش شد. از شما چه پنهان من، ضمن حسرت، کمی حسد هم بردم که گنگ بودم. در همین وقت چهار، پنج تا از دانشمندان شوروی سررسیدند. من خوشحال شدم و بلندبلند گفتم: «دکتر زریاب، دیگر مطمئنم که زبان روسی نمی‌دانی. اما خیلی زود آب سرد بر آتش حرارت و جوش من ریخته شد، زیرا: خوش‌گلدی و صفا گتیردی زریاب، چنان فضلای اهل آذربایجان شوروی را به خود گرفت که سایرین فراموش شدند.»
عباس زریاب خویی-محمدعلی باستانی پاریزی-ایرج افشار
او عضو انجمن فلسفه، عضو هیئت امنای بنیاد فرهنگ ایران، عضو فرهنگستان تاریخ و عضو بنیاد شاهنامهٔ فردوسی بود. علاوه بر اینها با دائرةالمعارف فارسی (زیر نظر غلامحسین مصاحب) و دانشنامهٔ ایران و اسلام همکاری داشت و مدخل‌های بسیاری در این دو مجموعه به قلم اوست. دکتر زریاب خویی از دیر زمان عضو انجمن بین‌المللی شرق‌شناسی (آلمان)، و عضو مجمع بین‌المللی کتیبه‌های ایرانی (انگلستان) بود.
به نوشتهٔ احمد تفضلی: «هنگامی که بنیاد دائرةالمعارف اسلامی و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و دائرةالمعارف تشیع تأسیس شد، بر همهٔ اهل علم و معرفت معلوم بود که هر دائرةالمعارفی در این زمینه‌ها بدون همکاری پرثمر زریاب ناقص خواهد بود. از این رو بود که همه خاضعانه دست کمک به سوی او دراز کردند و از او درخواست همکاری کردند. زریاب کوشید تا رنجیدگی خود را از دستگاه اداری دولتی دانشگاه به دست فراموشی سِپُرد. با دل و جان با سازمان‌های علمی نامبرده به همکاری پرداخت و اکنون مقالات او زینت‌بخش این دائرةالمعارف‌هاست.»
نورنیوز