نور نیوز- گروه فرهنگ: مطالعه کتاب فقط در بین شمار اندکی از ایرانیان جریان دارد و حتی بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان نیز جز کتاب درسی، مطالعه دیگری ندارند. نظام آموزشی نیز دانش‌آموزان را به مطالعه تشویق نمی‌کند.متاسفانه محصولات فرهنگی و کتاب تبدیل به کالاهای لوکس شده و در سبد خانوارها قرار ندارد. برای این وضعیت شاید بتوان پاسخ های کلیشه‌ای ارائه داد اما واقعیت این است که فرهنگ کتابخوانی در ایران و در بسیاری دیگر از کشورها مورد توجه ویژه قرار ندارد. فرهنگ کتابخوانی و ترویج آن تنها به برنامه‌ریزی‌های سخت افزاری و ساخت کتابخانه و نشر کتاب مربوط نمی‌شود بلکه بیشتر مربوط به حوزه ایجاد ذهنیت و هنجار‌سازی برای اعضای جامعه است. تا هنگامی که در فکر و ذهن افراد مطالعه کتاب امری ضروری و لازم دانسته نمی‌شود و به کتاب نگاهی تشریفاتی دارند نمی‌توان توقع داشت سرانه مطالعه در جامعه رشد داشته باشد.
گزارشی که به تازگی منتشر شده نشان میدهد بیش از نیمی از ایرانی‌ها کتاب نمی‌خوانند. گزارش «موج سوم پیمایش سنجش وضعیت مصرف کالاهای فرهنگی در ایران» نشان میدهد ۱۶/۵ درصد از افراد، کتاب‌های رمان و داستان خوانده‌اند و پس از آن کتاب‌های تخصصی و کتاب‌های روانشناسی و تربیتی با حدود ۹ درصد بیشترین تقاضا را در میان خوانندگان داشته‌اند.
پژوهش‌هایی که اخیرا در موضوع سرانه مطالعه انجام شده نشان میدهد که با بالا رفتن سطح سواد و منزلت افراد میزان مطالعه هم بالا رفته است. بین افراد مختلف بررسی شده در این پژوهش، افرادی که بالاترین منزلت شغلی را داشته‌اند به طور میانگین ۵/۳ ساعت در هفته مطالعه می‌کنند. این در حالی است افراد با منزلت شغلی پایین حدودا ۱/۵ ساعت در هفته را صرف مطالعه نموده‌اند. به این ترتیب، میانگین مطالعه در افراد با منزلت‌های شغلی مختلف، حدود ۳/۸ ساعت در هفته است.
پژوهش انجام شده، برخی کشورهای دیگر را نیز مورد مطالعه قرار داده است
نکته جالب در مورد آمار کتابخوانی و مطالعه سرانه هفتگی در جهان به سرانه مطالعه بالای کشورهای جنوب و شرق آسیا برمی‌گردد.
پژوهش‌های انجام شده نشان میدهد که هندی‌ها بیشترین میزان ساعات مطالعه سرانه در هفته را دارند. طبق این گزارش به طور متوسط هر هندی ۱۰ ساعت و ۴۲ دقیقه در هفته مشغول مطالعه است. پس از این کشور، تایلندی‌ها با ۹ ساعت و ۲۴ دقیقه، چینی‌ها با ۸ ساعت در هفته، فیلیپینی‌ها با ۷ ساعت و ۳۶ دقیقه ساعت و نیم در رده‌های بعدی هستتد.
در میان کشورهای اروپایی نیز سرانه مطالعه جمهوری چک با ۷ ساعت و ۲۴ دقیقه در هفته بالاترین میزان است. فرانسه با ۶ ساعت و ۵۴ دقیقه، کانادا با ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و آلمان با ۵ ساعت و ۴۲ دقیقه مطالعه در هفته، از جمله کتابخوان‌ترین کشورهای صنعتی به حساب می‌آیند.
جالب است که در میان کشورهایی که جمعیت کتابخوان دارند، اسم استونی هم دیده می شود. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۸ از سوی دانشگاه ملی استرالیا و دانشگاه نوادا در ایالات متحده انجام شد، اتباع کشور استونی از نظر میزان کتاب داشتن در ۱۶ سالگی، در صدر کشورهای مورد بررسی قرار گرفتند.
بر اساس این تحقیق، استرالیایی‌های ۱۶ ساله به طور متوسط ۱۴۸ کتاب در خانه داشتند. بر اساس تحقیقی که در ایران انجام شده، تنها ۱۴ درصد از ۱۱ هزار و ۱۲۷ نفر مورد بررسی، بیشتر از ۵۰ جلد کتاب غیردرسی در منزل دارند. از این گزارش چنان برمی‌آید که تنها حدود یک چهارم (۲۶ درصد) از افراد مورد بررسی بیش از ۲۰ کتاب غیردرسی در منزل دارند.
این بررسی ها نشان میدهد تاثیر مستقیم و غیر مستقیم مطالعه کتاب در زندگی روزانه، همچنان برای بسیاری از افراد در کشورهای مختلف مورد پذیرش ذهنی قرار نگرفته است به همین دلیل آن را به عنوان یک فعالیت فوق برنامه مد نظر قرار می‌دهند نه یکی از وظایف روزانه که در بهبود کیفیت زندگی تاثیر قابل توجهی دارد.
یکی از دلایلی که می‌شود در آسیب شناسی سطحی شدن نگاه جوامع به موضوعات مختلف به آن توجه کرد گسترش تاثیر‌گذاری شبکه‌های اجتماعی و رواج بهره برداری از آن بویژه در نسل جوان است.
این مسئله باعث فاصله گرفتن بیشتر افراد از کتاب خوانی و رجوع افراطی به شبکه‌های اجتماعی و موتورهای جستجو برای دریافت اطلاعات سریع و مختصر شده است. این فرآیند بر خلاف مطالعه کتاب که باعث افزایش دانش و بینش و عمق بخشی به قدرت استنباط و تحلیل جامعه می‌شود، مخاطب را به سمت استفاده فست فودی از اطلاعات خلاصه، جهت دار، بازاری و سطحی شبکه‌های اجتماعی می‌کشاند که در نهایت تاثیر منفی در توانایی‌های شناختی و تحلیلی خواننده خواهد گذاشت.
نورنیوز