نورنیوز ـ گروه اقتصاد: بهمن ماه سال گذشته بود که خیار کاران رودبار جنوب به اعتراض به افت قیمت خیار محصولشان را مقابل چشم مسئولان به دلیل افت شدید قیمت رها کردند و عده‌ای هم ترجیح دادند به جای اینکه خیارها را کیلویی ۱۰۰ تومان بفروشند آنها را خوراک دام‌هایشان کنند، رسانه‌ها به همراه کشاورزان هشدار دادند که اگر برای کوتاه کردن دست دلالان چاره اندیشی نشود در هفته‌های آینده نوبت محصول گوجه می‌رسد اما کسی گوش نداد، اما در اوایل سال جاری بود که این بار نوبت گوجه فرنگی رسید، دلالان چنگال خود را روی هزاران هکتار زمین گوجه انداختند و این محصول را کیلویی ۵۰۰ تا هزار تومان از کشاورز خریدند.
اوضاع به گونه‌ای پیش رفت که هزینه برداشت محصول برای کشاورزان از سودش هم بیشتر شد، حالا زمزمه‌هایی از خرید توافقی گوجه به گوش می‌رسد و هنوز این داستان تمام نشده که نوبت به پیاز رسیده است و قیمت‌های پیشنهادی برای خرید این محصول به حدی پایین آمده که دست مزد کارگر برای برداشت و هزینه حمل و نقل محصول بیشتر از سود کشاورز است؛ از امروز هم قابل پیش بینی است که طی چند هفته آینده نوبت سیب زمینی و هندوانه خواهد رسید.
گنجینه‌ای که دیده نمی‌شود
جنوب استان کرمان گنجینه‌ای از محصولات کشاورزی می‌باشد و سالیانه پنج میلیون تن انواع محصولات برداشت و روانه بازار می‌شود، این گنجینه از تولید ملی با تلاش حدود یک میلیون کشاورز در جنوب کرمان روانه بازار مصرف داخلی و خارجی می‌شود اما در استان هیچ گاه برنامه‌ریزی مناسبی برای بازاریابی، بسته بندی، صنایع تبدیلی و سیستم حمل و نقل محصول به بازار هدف نشده است.
اینکه چه زمانی این داستان به پایان می‌رسد مشخص نیست اما در نهایت کشاورز است که بعد از هزینه‌های میلیونی شامل؛ اجاره زمین، خرید آب، تأمین سوخت موتور پمپ‌ها، خرید بذر، سم و کود هزینه برداشت و حمل و نقل باید به دلالان التماس کند که شاید دسترنج ماه‌ها کار در هوای گرم جنوب کرمان را چند تومان بیشتر خریداری کنند.
حکایت پیاز، داستان امروز و فردا نیست، مردم جیرفت به یاد دارند که در دهه‌های گذشته نیز دولت‌ها برای حمایت از کشاورزان محصول پیاز را خریداری و در سیلوهای سطح شهر انبار می‌کردند و چون برنامه‌ای برای عرضه این محصول به بازار و یا ایجاد ارزش افزوده در قالب کارخانه‌های صنایع تبدیلی نداشتند بوی پیازهای گندیده شهر را فرا می‌گرفت و در نهایت آنها را در بیابان‌های خارج شهر رها می‌کردند.
حلقه‌های تولید، برداشت و عرضه و بازاریابی سر جای خود قرار ندارند
حکایت امروز هم خیلی متفاوت نیست و مشخص نیست در طول این سال‌ها چرا هیچ راهکاری برای حل مشکل کشاورزان و افت قیمت محصولات کشاورزی اندیشیده نشده است.
توپ بین کشاورزان، شرکت‌های تعاونی و دولت رد و بدل می‌شود و در نهایت داستان کشاورزان با پایان تلخش فراموش می‌شود و همه چیز سال بعد بار دیگر تکرار می‌شود.
در ابتدا گمان می‌رفت؛ تعرفه ۱۰ هزار تومانی برای صادرات هر کیلو پیاز، دلیل بروز مشکلات در بازار است اما پس از اینکه استاندار کرمان اعلام کرد این تعرفه برداشته شده است هم هیچ تحرکی در بازار این محصول روی نداد و حالا هزاران تن پیاز در صف‌های طولانی روی دست کشاورزان مانده و در حال خراب شدن است.
این روزها اگر از خیابان‌های شهر کرمان عبور کنید کامیون‌ها و وانت‌های متعددی می‌بینید که روی آنها نوشته شده چهار کیلو خیار، چهار کیلو گوجه و چهار کیلو پیاز ۱۰ هزار تومان و این فقط یک معنی می‌دهد؛ دولت هیچ برنامه‌ای برای بازاریابی این حجم محصول در داخل و خارج از کشور ندارد و همه چیز را گردن بخش خصوصی انداخته است.
حلقه‌های تولید، برداشت و عرضه و بازاریابی سر جای خود قرار ندارند و حالا کشاورزان مانده‌اند و پیازهایشان و وعده‌هایی که عملی نشده است.
با این وجود هنوز هم برای حل مشکلات پیش آمده برای کشاورزان فرصت هست و وزارت جهاد کشاورزی، مسئولان استانی و وزارت صمت باید برای حل مشکل پای کار بیایند و با بازاریابی و انتقال محصولات به کلانشهرها جلوی یک چالش جدی در زمینه اقتصاد کشاورزی گرفته شود برای حل مشکلات مسئولان باید سکوت را بشکنند و دست بخش خصوصی که توان حل مشکل را ندارد بگیرند.
محمد ارزنده از کشاورزان جنوب کرمان است که به خبرنگار مهر می‌گوید: سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ کشاورزان جنوب کرمان با افت جدی در زمینه قیمت پیاز مواجه شدند و در نهایت مجبور شدند زمین‌های خود را بدون اینکه محصول را برداشت کنند شخم بزند.
دلالان در کمین دست رنج کشاورزان هستند
وی تصریح کرد: سال گذشته اما دولت تعرفه‌های صادراتی را حذف کرد و کشاورزان با افزایش قیمت مواجه شدند به همین دلیل تعداد قابل توجهی از مردم برای کشت پیاز در سال جاری ترغیب شدند اما در سال جاری با افت قیمت، محصول روی دست مردم مانده است.
وی گفت: هزینه کشت پیاز در هر هکتار بسیار بیشتر از سایر محصولات است که هزینه خرید بذر بخش عمده را تکمیل می‌دهد بسیاری از کشاورزان با وام و قرض از دیگران اقدام به کشت محصول کرده‌اند و اگر چاره اندیشی نشود مردم با مشکل جدی مواجه خواهند شد.
اسماعیل شعبانی نیز به خبرنگار مهر گفت: دلالان قیمت‌های بسیار پایین و زیر هزار تومان پیشنهاد می‌دهند و برخی از کشاورزان هم برای اینکه بتوانند بخشی از قرض‌هایشان را بدهند محصول را می‌فروشند و برخی هم ترجیح می‌دهند محصول را برداشت نکنند و زمین‌ها را شخم بزنند.
وی افزود: مردم در زمان برداشت محصول خیار و گوجه به شدت ضرر کرده‌اند و حالا نوبت پیاز و سیب زمینی است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در گفتگو با مهر می‌گوید: یکی از دلایل اصلی افت قیمت کشت خارج از الگوی تولید در سال جاری بوده است در واقع عرضه بسیار بیشتر از تقاضا است.
محمدرضا ساردوئی با اشاره به اینکه هزاران هکتار زمین زیر کشت محصول پیاز رفته است، گفت: هم اکنون شهرستان‌های جیرفت و عنبرآباد بیشترین سطح زیر کشت پیاز را دارند اما در پنج شهرستان دیگر نیز کشت این محصول چشمگیر است.
وی گفت: ما پیش بینی می‌کنیم حداقل ۳۰۰ هزار تن پیاز تا پایان خرداد ماه سال جاری برداشت شود که رقم قابل توجهی در بازار داخلی است و باید برای صادرات محصول به کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه اقدام شود.
وی ادامه داد: رایزنی‌های گسترده‌ای در سطوح مختلف در حال انجام است، تعرفه صادرات نیز برداشته شده و انتظار می‌رود مشکل به زودی کاهش یابد.
ساردوئی گفت: در زمان کشت محصول بارها به کشاورزان هشدار داده شده بود که در صورت کشت بی رویه در زمان برداشت با افت قیمت مواجه می‌شوند اما چون سال قبل سود هنگفتی از فروش محصول عاید کشاورزان شد در سال جاری سطح کشت را بالا برده‌اند.
کمال ایلاقی یکی از فعالان میوه و تره بار در جنوب کرمان است که به خبرنگار مهر گفت: برخی از سرمایه داران جنوب کرمان وقتی وضعیت کشاورزان را مشاهده کردند دست به کار شده‌اند و با خرید پیاز با قیمت کیلویی هزار تومان در صدد صادرات محصول به کشورهای عربی، روسیه و افغانستان هستند اما به دلیل مشکلات ناشی از کرونا و محدودیت در مرزها صادرات نیز با موانعی روبرو شده است.
وی افزود: در جنوب کرمان حجم قابل توجهی محصول تولید می‌شود اما هیچ امکانات سازماندهی شده‌ای از سوی دولت یا بخش خصوصی برای خرید، توزین، انبارداری و بسته‌بندی وجود ندارد و همه چیز در یک بازار بزرگ عرضه و تقاضا که البته دلالان در آن نقش عمده دارند رقم می‌خورد.
ایلاقی گفت: جنوب کرمان نیز به یک ساز و کار مدون و برنامه‌ریزی اصولی برای کشت، برداشت، عرضه، قیمت گذاری و حذف دلال نیاز دارد که البته تعاونی‌ها نیز می‌توانند در این زمینه نقش مثبت داشته باشند اما یک تعاونی بخش خصوصی قدرتمند هم وجود ندارد چون مردم منطقه اکثراً محروم هستند و یک تعاونی نیاز به زیر ساخت، پول در گردش و نیروی متخصص دارد.
به نظر می‌رسد قطار مشکلات پیاز کاران هم در ایستگاه خرید توافقی محصول متوقف شود اما سوال از مسئولان این است که چه برنامه‌ای برای محصولی دارند که خریداری می‌کنند و قرار است این محصول در چه چارچوب و چگونه راهی بازارهای مصرف شود تا تولید ملی کشور مثل سال‌های گذشته در بیابان‌ها خوراک دام‌ها نشود.
خبرگزاری مهر