نورنیوز- گروه ورزشی: تیم ملی فوتبال ایران در فاصله‌ی تابستان ۱۴۰۴ تا آبان ۱۴۰۴، مجموعه‌ای از اردوها و فیفادی‌های متوالی را پشت سر گذاشت تا کادر فنی به تصویری نسبتاً شفاف از وضعیت فنی و فکری تیم برسند. از نایب قهرمانی در تورنمنت کافا در آسیای مرکزی تا برگزاری دیدارهای دوستانه مقابل روسیه و تانزانیا و اکنون حضور در تورنمنت بین‌المللی العین در امارات. به اعتقاد برخی از کارشناسان مسیر آماده‌سازی تیم ملی ترکیبی از موفقیت، سردرگمی تاکتیکی و آزمون‌های ناتمام بوده است. اگرچه ایران از نظر نتیجه در اکثر بازی‌ها سربلند بوده، اما از منظر فنی هنوز به ثبات و هویت بازی مشخصی نرسیده و چهره‌ی تیمی یکدست و قابل پیش‌بینی را پیدا نکرده است.
نخستین مرحله از این روند، تورنمنت کافا بود که خرداد و تیر ۱۴۰۴ در تاشکند و شهر دوشنبه برگزار شد. ایران با تیم‌هایی چون افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان هم‌گروه شد و در پایان به مقام نایب قهرمانی رسید. تیم در این مسابقات، عملکرد هجومی مثبتی داشت و توانست با پیروزی‌های پرگل برابر افغانستان و هند و تساوی پا به بازی نهایی بگذارد اما با شکست یک بر صفر مقابل ازبکستان نتوانست جام را از آن خود کند.
با این حال، تحلیل‌ها نشان داد که این تورنمنت بیش از آنکه آزمونی جدی باشد، فرصتی تمرینی برای شناخت ترکیب و ارزیابی بازیکنان تازه دعوت‌شده بود. در طول بازی‌ها، ضعف در انسجام دفاعی و فاصله زیاد بین خطوط، به‌ویژه در انتقال از حمله به دفاع، مشهود بود. قلعه‌نویی در کافا تلاش کرد بازیکنان جوان‌تری را وارد چرخه کند، اما در عمل بیشتر ترکیب اصلی از چهره‌های قدیمی تشکیل شده بود. و در بُعد فنی و تاکتیکی تغییر بنیادینی در ساختار تیم دیده نشد.
تیم ملی ایران در هر دو مسابقه فیفادی مهر ماه، بد و بی‌برنامه عمل کرد. چیزی که میلیون‌ها ایرانی در زمین دیدند، تیم بی‌روحیه ای بود که برابر روسیه حتی نمی‌توانست کار بازپس‌گیری توپ را درست انجام بدهد و با نتیجه 2 بر 1 شکست خورد و مقابل تانزانیا هم نمی‌دانست با توپ چه باید بکند ولی با این حال 2 بر صفر این تیم آفریقایی را شکست داد. حتی این تیم ۱۰۷رنکینگ فیفا هم در دقایقی بهتر از ما از فضاهای زمین استفاده می‌کرد. شاید اگر موقعیت تک به تک تانزانیا در دقایق آغازین بازی گل می‌شد یا مدافع‌شان روی نخستین حمله جدی ایران به آن شکل ناشیانه پنالتی نمی‌داد، شرایط دیگری بر بازی حاکم می‌شد و الان فدراسیون رسما دنبال پیدا کردن یک مربی جدید به جای قلعه‌نویی بود!
البته که در مقام ادعا، امیر قلعه‌نویی از شرایط تیم ملی ابراز رضایت می‌کند. او حتی عقیده داشت ایران دربرابر روسیه تیم برتر زمین بود! قلعه‌نویی تانزانیا را هم تیمی قدرتمند نامید و از پیروزی بر آن ابراز رضایت کرد.
شاید اوج این مسئله زمانی بود که او گفت از عملکرد بازیکنان لیگ داخلی و نیز لیگ امارات در تیم ملی راضی نیست و انتظار بیشتری از آنها داشته است. نکته کلیدی اینجاست که شاکله اصلی تیم ملی را همین بازیکنان تشکیل می‌دهند، وگرنه ما مگر چند بازیکن شاغل در اروپا داریم
تورنمنت العین محک جدی یا بازی تکراری
تورنمنت العین سنگ محک دیگری است که تیم ملی ایران در آن شرکت کرده است و فردا در اولین گام به مصاف تیم آفریقایی کیپ ورد می رود. تیم ملی ایران در حالی در تورنمنت چهارجانبه العین امارات حاضر شده است که نتیجه در این رقابت‌ها می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در بازگشت آرامش به تیم امیر قلعه‌نویی پس از انتقادات زیاد در فیفادی‌های گذشته داشته باشد. سرمربی باتجربه تیم ملی پس از هفته‌ها انتقاد بابت ترکیب نفرات و نتایج نه‌چندان باثبات، حالا فرصتی طلایی در اختیار دارد تا در برابر رقبایی جدی، پاسخ منتقدانش را در زمین مسابقه بدهد.
این تورنمنت از ۱۳ تا ۱۸ نوامبر (۲۲ تا ۲۷ آبان) در شهر العین برگزار می‌شود و علاوه بر ایران، تیم‌های مصر، ازبکستان و کیپ‌ورد نیز در آن شرکت دارند؛ سه تیمی که همگی در مسیر صعود به جام جهانی ۲۰۲۶ هستند و از ترکیب‌های قدرتمند و آماده بهره می‌برند. طبق برنامه، ایران در دیدار نخست خود روز ۲۲ آبان به مصاف کیپ‌ورد می‌رود؛ تیمی که با تکیه بر لژیونر‌های اروپایی‌اش توانسته به مرحله نهایی مقدماتی جام جهانی برسد و یکی از پدیده‌های فوتبال آفریقا لقب گیرد. در دیگر دیدار نیمه‌نهایی، مصر با ستاره شاخص خود محمد صلاح به مصاف ازبکستان خواهد رفت. رقابت در چنین سطحی، آن‌هم در شرایطی که تیم ملی در آستانه مرحله مقدماتی جام جهانی قرار دارد، فرصتی ایده‌آل برای سنجش آمادگی بازیکنان و مرور تاکتیک‌های جدید قلعه‌نویی به‌شمار می‌آید.
با وجود صعود مقتدرانه ایران در مقدماتی جام جهانی و عملکرد قابل‌قبول در جام ملت‌های آسیا، امیر قلعه‌نویی در ماه‌های اخیر با حجم زیادی از انتقادات تاکتیکی و مدیریتی روبه‌رو بوده است. برخی از رسانه‌ها سبک بازی تیم ملی را فاقد جذابیت دانسته‌اند و برخی دیگر از انتخاب‌های او در فهرست‌های اخیر انتقاد کرده‌اند. اما تورنمنت العین فرصتی است تا قلعه‌نویی بتواند با ارائه بازی‌های منظم و نتایج مطلوب، فضای انتقادی پیرامون تیم ملی را آرام کند.
در فاصله‌ی میان تاشکند تا العین، تیم ملی ایران هرچند در نتایج کلی عملکرد بدی نداشته، اما هنوز به هویت تاکتیکی روشنی نرسیده است. تیم قلعه‌نویی از نظر فردی یکی از بهترین ترکیب‌های آسیاست، اما در هماهنگی بین خطوط و انسجام ساختاری دچار نوسان است. از نایب‌قهرمانی در کافا تا شکست برابر روسیه و پیروزی مقابل تانزانیا، روندی دیده می‌شود که بیش از آنکه نشانگر پیشرفت باشد، یادآور تکرار الگوهای قدیمی است.
اکنون تورنمنت العین می‌تواند نقطه عطفی برای تیم ملی باشد؛ یا آغاز مرحله‌ای تازه از ثبات و هماهنگی، یا تکرار چرخه‌ی همیشگی فوتبال ایران ، تیمی که در نتیجه بد نیست، اما در محتوا هنوز راه زیادی تا تکامل دارد.