نورنیوز - گروه اجتماعی : اگرچه وزیر بهداشت طی روزهای اخیر بارها بر تأمین داروهای استراتژیک کشور تأکید کرده است، اما گفت‌وگو با فعالان صنعت داروسازی و واردکنندگان مواد اولیه دارویی نشان می‌دهد چالش‌هایی در تأمین به‌موقع دارو وجود دارد؛ فعالان صنعت می‌گویند روند تخصیص ارز به صنعت دارو همچنان با تأخیرهای چندماهه همراه است و همین مسئله زنجیره تأمین مواد اولیه و تولید دارو را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است.
عبداللهی اصل، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو اخیراً در اظهاراتی صریح نسبت به وضعیت دارویی کشور در سال جاری ابراز نگرانی کرده و گفته است: «از مجموع 3.5 میلیارد دلار ارزی که از ابتدای سال وعده داده شده بود به صنعت دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص یابد، پیش‌بینی ما این است که تا پایان سال تنها 3 میلیارد دلار تأمین شود، بر همین اساس، احتمال می‌دهیم در ماه‌های آینده با کمبود دارو و تجهیزات مواجه شویم و حتی شرایط به‌گونه‌ای پیش برود که در زمستان به‌دنبال تأمین داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک برویم.»
این در حالی است که هرگونه خلل در تأمین منابع ارزی می‌تواند صنعت داروسازی کشور را وارد مرحله‌ای بحرانی کند؛ بحرانی که آثار آن مستقیماً به بیماران و مردم منتقل خواهد شد.
تأخیرهای چندجانبه در تخصیص ارز دارو
به‌گفته عبداللهی اصل، شرکت‌های تأمین‌کننده مواد اولیه و دارو، اکنون نزدیک به پنج ماه از دریافت ارز عقب مانده‌اند، این عقب‌ماندگی نتیجه مجموعه‌ای از عوامل است:
بانک مرکزی در تخصیص ارز به شرکت‌ها با تأخیر قابل‌توجهی عمل میکند.
شرکت‌های خصوصی برای تأمین نقدینگی و خرید ارز با مشکلات ساختاری روبه‌رو هستند.
سازمان غذا و دارو نیز در توزیع سهمیه‌های ارزی به تولیدکنندگان و واردکنندگان مجبور به اولویت‌بندی است.
از سوی دیگر، محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌های مالی باعث شده است حتی در مواردی که ارز تأمین شده است، انتقال پول به فروشندگان خارجی با دشواری و تأخیر انجام گیرد.
به‌گفته این مقام مسئول، این در حالی است که دارو رسماً در فهرست تحریم‌ها قرار ندارد، اما عملاً دادوستدهای مرتبط با حوزه دارو نیز تحت تأثیر فشارهای تحریمی و محدودیت‌های بانکی قرار گرفته است.
صنعتگران دارو: نیازمند حمایت فوری دولت هستیم
آقامیری، یکی از واردکنندگان مواد اولیه دارویی می‌گوید: «برای تولید دارو در کشور، واردکنندگان مواد اولیه نیازمند حمایت‌های جدی دولت هستند، این حمایت‌ها می‌تواند به‌شکل تأمین ارز یا حتی تسهیلات ریالی باشد. اگر در زمینه نقدینگی کمک صورت بگیرد، چه در حوزه ارزی و چه ریالی، ما تلاش می‌کنیم که صنعت دارو تحت هیچ شرایطی دچار کمبود مواد اولیه نشود.»
این فعال صنعت دارو می‌افزاید: «اگرچه در سه ماه اخیر روند تخصیص ارز نسبت به گذشته بهبود یافته است، اما همچنان 3 تا 4 ماه زمان لازم است تا ارز تخصیص داده شود، در این فاصله، ما تلاش می‌کنیم وقفه‌های ایجادشده را به صنعت منتقل نکنیم و با منابع محدود خود، روند تولید را ادامه دهیم، با این حال، منابع مالی شرکت‌های خصوصی نامحدود نیست.»
با وجود تأکید مسئولان وزارت بهداشت بر تأمین داروهای استراتژیک، واقعیت میدانی نشان می‌دهد که صنعت دارو همچنان با مشکلات جدی در حوزه تخصیص ارز مواجه است.
4 تا 6 ماه عقب‌افتادگی در تخصیص ارز واردات مواد اولیه دارو
فرامرز اختراعی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان مواد شیمیایی، دارویی و بسته‌بندی درباره تأخیرهای موجود در زمینه تخصیص ارز اظهار کرد: در زمان حاضر ارز 28500تومانی برای واردات مواد اولیه استفاده می‌شود. کل میزان ارزی که برای واردات مواد شیمیایی برای تولید مواد اولیه دارویی و همچنین مواد اولیه برای تولید داروها مصرف می‌شود حدود 100 میلیون دلار است که با همین میزان، بیش از 72 درصد ارزش نیازهای مواد اولیه کشور در داخل تولید می‌شود، این رقم در مقایسه با نیاز ارزی سایر حوزه‌ها، بسیار ناچیز است. اگر این ارز به‌موقع تأمین شود، بخش بزرگی از مواد مؤثره دارویی کشور بدون مشکل فراهم خواهد شد.
وی درباره فرآیند تخصیص ارز به واردات مواد اولیه دارویی افزود: شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه ثبت سفارش انجام می‌دهند و ابتدا سازمان غذا و دارو آن را تأیید میکند، سپس درخواست به بانک مرکزی ارسال می‌شود تا تخصیص ارز صورت گیرد؛ اکنون تأخیر در تخصیص ارزها گاهی تا 6 ماه هم می‌رسد، در زمان حاضر، به‌طور متوسط حدود 4 ماه عقب‌افتادگی در تخصیص ارز وجود دارد، این مسئله باعث می‌شود بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه و دارویی با مشکل مواجه شوند.
اختراعی در پاسخ به این که «برداشت برخی کارشناسان این است که به صنعت دارو به‌عنوان یک صنعت حیاتی و راهبردی نگاه نمی‌شود و همین امر دلیل نابسامانی‌‌ها در تخصیص ارز و سایر سیاستگذاری‌هاست» توضیح داد: واقعیت این است که مشکل در همه بخش‌های وابسته به ارز وجود دارد، اما اولویت‌بندی برای اینکه چه‌قسمت‌هایی واجب‌تر است و می‌تواند نیازهای بیشتری را در کشور پوشش دهد اهمیت دارد. در زمان حاضر به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی، سایر کالاهای اساسی نیز گاهی با مشکل تأخیر در تخصیص‌ها مواجه هستند بنابراین نمی‌توان گفت که صرفاً در حوزه مواد دارویی این مشکل رخ داده است یا نسبت به دارو بی‌مهری می‌شود.
رئیس سندیکای تولیدکنندگان مواد شیمیایی، دارویی و بسته‌بندی تأکید کرد: ما در کشور برای تولید مواد مؤثره دارویی که 72 درصد نیاز دارویی کشور را تأمین میکند تنها به 100 میلیون دلار ارز نیاز داریم و در عین حال با تشدید تحریم‌ها، اندیشه اینکه خودکفا شویم باید قوی‌تر شود؛ بر همین اساس باید در حلقه‌های اولیه تولید دارو بیشتر سرمایه‌گذاری صورت پذیرد که به‌نظر می‌رسد این حوزه کمی مورد غفلت قرار گرفته است؛ البته الآن نیز نسبت به کشورهای منطقه موقعیت بسیار مناسبی داریم، همچنین در حالی که در ایران 72 درصد مواد مؤثره دارویی از نظر ارزش در داخل تولید می‌شود در اروپا، حدود 70 درصد واردات و تنها 30 درصد تولید داخلی وجود دارد بنابراین وضعیت ایران در بخش خودکفایی بسیار مطلوب‌تر از بسیاری کشورهای توسعه‌یافته است اما به‌طورکلی در شرایط بحرانی و تحریمی، سرمایه‌گذاری بر خودکفایی دارویی از اهمیت مضاعف برخوردار است.