نورنیوز-گروه اجتماعی: حدود ۶۰ هزار سال پیش، جزیره فلورس در اندونزی خانه گونه‌ای از انسان‌سانان کوچک به نام هومو فلورسیینسیس بود؛ موجوداتی که به خاطر جثه ریزشان، با الهام از داستان ارباب حلقه‌ها به «انسان‌های هابیت» معروف شده‌اند. کشف آن‌ها در سال ۲۰۰۴ دانشمندان دیرینه‌شناسی را شوکه کرد، زیرا این گونه یکی از قوانین مهم تکامل انسان را زیر سؤال می‌برد: این‌که در طول تاریخ، مغز انسان‌ها همیشه بزرگ‌تر شده است.
در حالی که این هابیت‌ها هم‌زمان با انسان‌های هوشمند و نئاندرتال‌ها (یعنی اجداد بزرگ‌مغز ما) زندگی می‌کردند، حجم جمجمه آن‌ها تنها یک‌سوم مغز انسان امروزی بود؛ تقریباً هم‌اندازه مغز یک شامپانزه. تا پیش از این کشف، دانشمندان فکر می‌کردند افزایش هوش ما به طور مستقیم با بزرگ‌تر شدن مغز پیوند دارد. اما هابیت‌ها با مغز کوچک خود هم می‌توانستند ابزار بسازند و از آتش استفاده کنند.
برای درک بهتر این معمای انسانی، پژوهشگران دندان‌های آن‌ها را بررسی کردند. شاید عجیب به نظر برسد، اما میان اندازه دندان عقل (سومین دندان آسیاب) و مغز رابطه‌ای جالب وجود دارد: در جریان تکامل انسان، هرچه مغز بزرگ‌تر شده، دندان عقل کوچک‌تر شده است.
نتایج جدید نشان می‌دهد دندان‌های عقل هابیت‌ها کوچک بوده و تقریباً هم‌اندازه دندان نئاندرتال‌ها. این موضوع باید نشان می‌داد که مغز آن‌ها هم شبیه نئاندرتال‌هاست، اما برخلاف انتظار، بسیار کوچک‌تر بود.
به گفته پژوهشگران، چون دندان‌ها خیلی زود در دوران جنینی شکل می‌گیرند، کوچک بودن دندان‌های عقل هابیت‌ها نشان می‌دهد که جنین‌های این گونه در ابتدا در مسیر داشتن مغزی بزرگ بودند. بنابراین، روندی که باعث توقف رشد مغز آن‌ها شد، باید بعد از تولد رخ داده باشد، نه در رحم.
برای روشن شدن این موضوع، دانشمندان وضعیت انسان‌های امروزی با اختلال رشد را بررسی کردند. مثلاً افرادی که دچار «سندرم لارون» هستند، معمولاً قد کوتاه و سر کوچک دارند؛ زیرا بدن آن‌ها دچار کمبود یک عامل رشدی به نام IGF-1 است. نکته جالب این‌جاست که در این بیماران، دندان عقل طبیعی باقی می‌ماند. این نشان می‌دهد اثر کمبود IGF-1 روی رشد، پس از تولد بروز میکند.
در مورد هابیت‌ها نیز احتمالاً کوچک شدن بدن و مغز نتیجه پدیده‌ای به نام کوتولگی جزیره‌ای (insular nanism) بوده است؛ پدیده‌ای که در محیط‌های جزیره‌ای به دلیل منابع محدود و نبود شکارچیان بزرگ رخ می‌دهد و باعث کوچک‌تر شدن جانداران می‌شود.
دانشمندان می‌گویند وقتی این کاهش رشد بعد از تولد اتفاق می‌افتد، احتمالاً سطح پایین IGF-1 نقش اصلی را دارد. به این ترتیب، هومو فلورسیینسیس بدن و مغزی کوچک پیدا کرد، بی‌آن‌که توانایی‌های ذهنی‌اش را از دست بدهد.