نورنیوز-گروه فرهنگی: احمد پژمان موسیقیدان و آهنگسار پیشکسوت شامگاه جمعه (هفتم شهریورماه) بعد از یک دوره بیماری در ۹۰ سالگی در لس‌آنجلس آمریکا دار فانی را وداع گفت. بنابر تصمیم خانواده زنده‌یاد پژمان، پیکر این هنرمند در آمریکا به خاک سپرده می‌شود.
پژمان سال ۱۳۱۴ در لار استان فارس متولد شد و از همان دوران کودکی با موسیقی آشنا شد، در دوران دبیرستان در تهران به فراگیری ویولن نزد حشمت سنجری پرداخت و تئوری موسیقی را نزد حسین ناصحی فراگرفت. وی پس از چندی به عنوان نوازنده ویولن به ارکستر سمفونیک تهران راه یافت سپس برای ادامه تحصیل با بورس تحصیلی در مراکز آموزشی همچون آکادمی موسیقی وین و دانشگاه کلمبیا نزد آهنگسازانی همچون توماس کریستیان داوید، فردریش چرها، ولادیمیر اوساچوفسکی، هانس یلینک و آلفرد اوهل بر دانش خود در زمینه موسیقی کلاسیک و الکترونیک افزود.
پژمان در بسیاری از سبک‌های مهم غربی همچون سمفونی، اُپرا و رپسودی برای ارکستر سمفونیک، ارکستر مجلسی، پیانو، گروه کُر، آواز و موسیقی فیلم آهنگسازی کرده است که بعضی از این آثار با همراهی ارکستر سمفونیک تهران و بسیاری دیگر توسط ارکسترهای معتبر خارجی اجرا شده‌اند.
سبک موسیقی این آهنگساز را تلفیقی از موسیقی محلی، موسیقی ردیف، سازهای ایرانی، همراه با هارمونی، کنترپوان، ارکستراسیون و سایر تکنیک‌های موسیقی غرب می‌دانند.
پژمان برای ۲۷ فیلم و ۳۰ ترانه پاپ، موسیقی نوشته است و ۱۵ آلبوم از آثار ارکسترال، آوازی و موسیقی فیلم را منتشر کرده است. وی با کارگردانانی همچون بهمن فرمان‌آرا و مجید مجیدی همکاری داشته و موفق به دریافت ۲ سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر و چهار تندیس زرین از جشن بزرگ سینمای ایران شده است.
پوئم سمفونیک نوروز به سفارش انجمن موسیقی و موسیقی برای گروه کُر به نام آینه بر روی اشعار هوشنگ ابتهاج، کارهایی برای آنسامبل‌های Jazz، موسیقی برای آزادی خرمشهر، تک سوار عشق، هفت خان رستم، اوراتوریو ناگهان رستاخیز بر روی اشعار شاعران بزرگ ایران، همه شهر ایران و موسیقی فیلم‌های هنرپیشه، روسری آبی، بوی کافور، عطر یاس، باران، بید مجنون، سریال‌های دلیران تنگستان و سرزمین کهن (سرزمین مادری) از آثار زنده‌یاد پژمان است.
درگذشت پژمان واکنش‌های بسیاری را از سوی هنرمندان موسیقی، شاگردان و هنرجویان او در پی داشت و هر یک در صفحه‌های شخصی خود در فضای مجازی دلنوشته‌هایی را منتشر کردند و یاد و نام این هنرمند فقید را گرامی داشتند. همچنین برخی از هنرمندان با انتشار یادداشت‌هایی درخواست بازگشت پیکر این هنرمند فقید به میهن را مطرح کردند.
«عزای عمومی موسیقیدانان»
خانواده کامکارها در پیامی درگذشت احمد پژمان را تسلیت گفتند که متن آن بدین شرح است: «در نهایت اندوه درگذشت استاد گرانقدر احمد پژمان، یکی از اثرگذارترین موسیقیدانان ایران‌زمین را به خانواده و دوستدارانش تسلیت می‌گوییم، سفرش پرنور، راهش پررهرو.»
هوشنگ کامکار آهنگساز و عضو خانواده کامکارها هشتم شهریورماه در یادداشتی با عنوان «عزای عمومی موسیقیدانان» نوشت: «پرواز جاودانه پژمان در خاطر همه هنردوستان تا ابد خواهد ماند. امروز صبح این خبر دردناک را شنیدم و بسیار متاسف شدم که بزرگترین موسیقیدان تاریخ ایران زمین واستاد من از میان ما جادوانه پرواز کرد، این ضایعه را به همه هنرمندان تسلیت می‌گویم.
چهره مهربان و فروتن او با آن همه دانش موسیقیایی، تا به امروز برایم سمبل هنرمندی واقعی و بزرگ بوده است. پژمان همانطور که از آثارش پیداست علاقه وافری به موسیقی‌های محلی و مقامی ایران زمین داشت. او را می‌توان اولین آهنگساز در موسیقی ایران دانست که آثار ارزشمندی برای سازهای ایرانی با استفاده از علم چندصدایی، به نحوی که اصالت و هویت موسیقی ایران از بین نرود نوشته است.
احمد پژمان غیر از آثاری که برای گروه سازهای ایرانی نوشته است، آثار سمفونیک، اپراها، باله‌ها و موسیقی فیلم‌های ارزشمندی دارد. به پاس خدمات ارزشمند ایشان چند سال پیش اثری را بنام «باغ‌های پژمان» برای ارکستر زهی آهنگسازی و منتشر کردم. یادش همیشه گرامی»
برخی دیگر از اعضای خانواده کامکارها نیز در پیام‌هایی درگذشت استاد پژمان را تسلیت گفتند؛ اردشیر کامکار آهنگساز و نوازنده کمانچه نیز نوشت: «استاد احمد پژمان بزرگ موسیقی و یکی از تاثیر گذارترین آهنگسازان معاصر ایران به جاودانگی پیوست یادونامش تا ابد جاودان»
اردوان کامکار آهنگساز و نوازنده سنتور نوشت: «درگذشت موسیقیدان برجسته، استاد احمد پژمان را به جامعه هنری تسلیت می‌گویم.»
رفتنی که باور کردنش سخت است
مجید انتظامی آهنگساز و رهبر ارکستر در پی درگذشت زنده‌یاد پژمان نوشت: «احمد پژمان عزیز به آسمان‌ها پرکشید... رفتنی که باور کردنش سخت است؛ بعضی انسان‌ها آن‌قدر بزرگ و نیک‌اند که نبودشان را نمی‌توان پذیرفت.
با نهایت تأسف، درگذشت دوست گرانقدر و هنرمند بزرگ موسیقی ایران، احمد پژمان را به مردم عزیز کشورم، جامعه هنری ایران و خانواده محترم ایشان تسلیت عرض می‌کنم. یاد و نام او که عمرش را در راه اعتلای فرهنگ و هنر و موسیقی ایران صرف کرد، همواره جاودان خواهد ماند.»
ایرج خواجه امیری خواننده پیشکسوت موسیقی سنتی در پیامی درگذشت استاد پژمان را تسلیت گفت و نوشت: «تسلیت به عموم جامعه هنری، علاقه‌مندان و خانواده معزز ایشان»
عبدالحسین مختاباد آهنگساز و خواننده موسیقی سنتی نوشت: «استاد احمد پژمان موسیقیدان و آهنگساز برجسته ایرانی در غربت روی در نقاب خاک کشیدند: مرگ چنین خواجه نه کاریست خرد/ گنج زری بود در این خاکدان/ کو دو جهان را بجوی می‌شمرد. برادر فقیدم ابوالحسن عزیز در تحقیقات گسترده و تاریخ شفاهی موسیقی ایران مصاحبه مبسوطی با ایشان داشت که امید می‌رود روزی نشر یابد. روانش شاد.»
علی رهبری آهنگساز، رهبر ارکستر و از دوستان زنده‌یاد پژمان نوشت: «بعد از حسین دهلوی، لطفی منصوری و هوشنگ استوار، یک هنرمند بزرگ دیگر هم از دنیا رفت؛ هنرمندی که مسئولان فرهنگی ما لیاقت داشتن او را نداشتند. تسلیت من به خانواده پژمان و ملت فرهنگ دوست ایران.»
با نام احمد پژمان عشق را آموختیم
حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار نوشت: «با نام بزرگ احمد پژمان عشق را آموختیم، نغمه‌های بی‌کرانش را به جان خریدیم، و حالا سر تعظیم به روح بلندش داریم. جاوادنگی با تو جاودان شد. ای مهربان تا ابد نام و یادت در قلبمان خواهد تپید.»
کیهان کلهر آهنگساز و نوازنده کمانچه نوشت: «با هزار دریغ و حسرت استاد مهربان «احمد پژمان» که دیگر نشاید چُنو یافتن ازین جهان درگذشتند. یادشان بخیر باد...»
سعید فرج‌پوری نوازنده سازهای ویولن و کمانچه نوشت: «با اندوه فراوان، درگذشت استاد احمد پژمان، آهنگساز بزرگ ایران را تسلیت می‌گویم. یاد و آثار ارزشمندش برای همیشه جاودان خواهد ماند.»
علیرضا قربانی خواننده موسیقی سنتی نوشت: «روحتان شاد و نامتان جاودان باد بزرگ‌مرد موسیقی ایران‌زمین»
کارن همایونفر آهنگساز نوشت: «و ما آرام آرام، روز به روز تنهاتر می‌شویم…خداحافظ آقا…جای خالی احمد پژمان هرگز پر نمی‌شود»
پژمان تنها یک آهنگساز ماندگار نبود
زکریا یوسفی نوازنده و مدرس سازهای کوبه‌ای هشتم شهریورماه در پی درگذشت احمد پژمان نوشت: «امروز یکی از بزرگان موسیقی ایران و از عزیزان زندگیم، احمد پژمان، از میان ما رفت، سال‌ها پیش افتخار آشنایی و همنشینی با ایشون نصیبم شد و همکاری در چند اثر از کارهاشون برای من یکی از بزرگترین افتخارات زندگیم هست. خاطرات زیادی از اون روزها با ایشون دارم و خیلی چیزها از ایشون یاد گرفتم، برای من تنها یک آهنگساز ماندگار نبود، بلکه استادی بود که لحظات ارزشمندی در کنارش گذروندم و مهربانی و بزرگواریش همیشه در یادم خواهد ماند، ایران هرگز چنین هنرمندان و بزرگانی را فراموش نخواهد کرد و یادشان جاودانه می ماند.»
عرفان وکیلی مدرس، نوازنده ویولن و از شاگردان احمد پژمان نوشت: «چقدر از شما آموختم. شاگردی شما برای من، همیشه بزرگترین افتخار زندگیم خواهد بود. نغمه‌هایت ماند، نامت ماند، روحت قرین آرامش.»
استاد بزرگوارم در ذهن به خاک نمیسپارمت
حمیدرضا دیبازر آهنگساز، نوازنده پیانو و از شاگردان استاد پژمان در یادداشتی نوشت: «از سال ۱۳۷۲ با استاد عزیزم احمد پژمان آشنا شدم. تجربه‌های شیرین، عمیق و آموزنده شاگردی، دستیاری و دوستی با ایشان پیوسته برایم معنادار و ماندگار بوده است. ایشان به من آموختند به هر نوعی از موسیقی احترام بگذارم اما در آهنگسازی راه خودم را بیابم و بروم.
دوستن داشتن موسیقی در عمل را در زمان ساخت «سمفنی نوروز» که تا آستانه مرگ ایشان داشت پیش می‌رفت نظاره کرده‌ام. عشق به ایران، ادبیات ایران و موسیقی بومی ایران را در وجودش، کلامش و بغض‌هایش دریافت کرده‌ام.
چه‌گونه بر شکست فائق آمدن را، ادب، غرور و انسانیت را، صداقت را، باج ندادن و نگرفتن را، شوخ‌طبع بودن را، گریستن در اوج احساس را، عاشق اهالی خوب موسیقی بودن را، بی‌تعارف بودن با اهالی بد موسیقی را، با چنگال غذا خوردن را، هم‌چُنان فرزند مادر بودن در سنین بالا را، درک عمیق و همراه با تجربه و دانش از موسیقی کلاسیک را، عاشق نقاشی و فیلم خوب بودن را، خوش‌سفر بودن را، با تمام وجود ساختن، ضبط کردن، ادیت کردن، میکس و مسترینگ کردن را، کار جدی و مؤثر با نوازنده، خواننده و صدابردار را، بی‌سیاست بودن در امور مالی را، بی‌اعتنا و بی‌رحم نسبت به آثار خود را، عاشق باخ، بتهون، برامس و بارتُک بودن را، کم‌خواب و بسیار پرکار بودن را، شیطنت در مواجهه با تکنولوژی را، کم‌توقع بودن را، دنیادیدگی را، جسور بودن در مشورت گرفتن در مورد آثارش را و …
استاد نازنین و بزرگوارم در ذهن به خاک نمیسپارمت. یادت گرامیست. استاد بزرگوارم احمد پژمان، با کیفیت زندگی کرد، اثر آفرید و اثر گذاشت. یادشان گرامیست. با احترام فراوان و عمیق برای روشن‌اندیش موسیقی ایران»
شروین مهاجر آهنگساز، نوازنده کمانچه و از شاگردان استاد پژمان نوشت: «رفته‌ای و بعد تو این کار هر روز من است/ باور این که نباشی کار آسانی که نیست. احمد پژمان در غربت از میان ما رفت، چگونه باور کنم این مصیبت رو، به کی تسلیت بگم، برای خودش میگم که مرا پسر خود خطاب میکرد، هرگز از قلب من نخواهی رفت و باور نمیکنم نبودنت را، چه با شکوه زیستی ای مرد بزرگ، آقای پژمان که واژه استاد برایت کم بود، روحت شاد، برای تمام خاطرات فرداهای زیبا ازت ممنونم و دلم برات تنگ میشه، خیلی خیلی ناراحتم، بدرود تا دیدار در بیکران آزاد و رها.»
مهاجر درباره آخرین تماس تصویری خود با استاد پژمان نوشت: «نمیدونستم این آخرین دیداره، تازه تولدتون بود، میدونستم از جلوی دوربین رفتین چون بغض کرده بودین و نمی‌شد با کلمات احساسات را بیان کرد، چقدر من و ما درین سال‌ها از دست دادن را تجربه کردیم، آقای پژمان آیا مردم کشورت خواهند فهمید تو چقدر عاشقشون بودی، چقدر بزرگ بودی و هستی، و عاشق وطنت و چقدر آزاده زیستی، امثال من و شاگردان شما و دوستانتان رسالت بزرگی در پاسداشت میراث شما داریم، می‌دانم چقدر کار نکرده داشتین، شیرین خانم همسر گرامی آقای پژمان ضمن تسلیت به شما و دختر نازنین استاد می‌دانم دخالته منو ببخشید و جسارت منو ببخشید اما ای کاش پیکر احمد پژمان را به ایران بیارین، خودتون میدونین خودشون اینو میخواستن، تصمیم شما و فرزندتون برای همه ما محترمه اما لطفا استاد پژمان را به وطن بیارین، او میراث ایران است و شایسته است در میان مردمش آرام گیرد.»
این آهنگساز در یادداشتی با عنوان «نامه و درخواست جمعی از اهالی موسیقی به خانواده استاد احمد پژمان که به تازگی در آمریکا از میان ما رفتند.» را در صفحه شخصی خود در فضای مجازی منتشر کرده است و برخی از هنرمندان نیز با این درخواست موافقت کردند و خواستار بازگشت پیکر استاد به میهن شدند.
در این یادداشت آمده است: «درین روزگار سخت و طاقت‌فرسا کشور عزیزمان ایران جامعه موسیقی و سینما با فقدان استاد احمد پژمان رو به رو شد که بر گردن بسیاری از هنرمندان موسیقی حق بسیار داشته و دارند. جایگاه ویژه و کسوت این آهنگساز ایرانی بر هیچ کس پوشیده نیست. آثار شاخص او در فیلم‌ها و فرم‌های بسیاری برای ما و آیندگان به یادگار مانده که اشاره به این همه دستاورد در این مقال نگنجد.
ما هنرمندان موسیقی و جامعه هنری داخل کشور ضمن تسلیت و همدردی به همسر، فرزندان و خانواده محترم استاد احمد پژمان و همه شاگردان و دوستدارانش ضمن احترام به تصمیم خانواده استاد پژمان مبنی بر خاکسپاری در آمریکا با امضای این نامه درخواست می‌کنیم اجازه دهند پیکر این هنرمند بزرگ که هفتم شهریور ۱۴۰۴ در آمریکا از میان ما رفتند برای احترام و آخرین وداع به ایران برگردانده شود تا مردم و جامعه هنری داخل کشور با او بدرقه‌ای شایسته و درخور شأن و منزلت ایشان داشته باشند.
استاد احمد پژمان عاشق ایران و مردمان کشورش بود و شایسته است بر طبق گفته خودش به برخی دوستان نزدیک در وطن خویش آرام گیرد و بر روی دستان صدها عاشق خویش از جلوی تالار رودکی راهی منزل ابدی شود. برای این مهم جامعه و خانه موسیقی و سینما از تمام ظرفیت خود استفاده خواهد کرد و شرایط همکاری کامل و تهیه امکانات لازم را بر گردن خود وظیفه‌ای ملی و صنفی می‌داند و در کنار خانواده آقای پژمان از هیچ تلاشی برای تحقق شکل مناسب مراسم در ایران فروگذار نخواهد کرد و امید است که همسر و فرزندان این استاد بی‌بدیل بزرگوارانه به این درخواست هواداران و جمعی از شاگردان و بزرگترین اساتید جامعه موسیقی ایران جامعه عمل بپوشانند.»
یلدا ابتهاج فرزند زنده‌یاد هوشنگ ابتهاج نیز در پی درگذشت احمد پژمان نوشت: «باز نازنینی رفت… یادشان گرامی. احمد پژمان نام و شخصیتی است که افتخار ایران‌زمین است و همانطور که خودشان و خانواده‌شان خواسته‌اند، ما نیز منتظر برگشتن پیکرشان به ایران هستیم. غیر از این قابل تصور نیست و هر گونه کوتاهی در این مسیر بخشودنی نیست.»