×
سیاسی
شناسه خبر : 210228
تاریخ انتشار : یکشنبه 1403/11/07 ساعت 08:45

احمد زیدآبادی*

کم رنگ شدن وفـاق/دولت پزشکیان با چه شرایطی روبه‌روست؟

در اوایل کارِ آقای پزشکیان، نشانه‌های خوبی از سطح قابل قبولی از اجماع و وفاق و همراهی با رئیس‌جمهور از جمله رأی اعتماد به تمام اعضای کابینه از طرف مجلس، بروز کرد، اما با گذشت زمان، این نشانه‌ها نه‌فقط کمرنگ شد.

نورنیوز-گروه سیاسی: در اوایل کارِ آقای پزشکیان، نشانه‌های خوبی از سطح قابل قبولی از اجماع و وفاق و همراهی با رئیس‌جمهور از جمله رأی اعتماد به تمام اعضای کابینه از طرف مجلس، بروز کرد، اما با گذشت زمان، این نشانه‌ها نه‌فقط کمرنگ شد بلکه امروزه ستیزه‌جویی علنی با دولت و نمایندگان آن از سوی برخی نیروهای درون حاکمیت، به وضعیتی بدتر از دور دوم ریاست‌جمهوری آقای روحانی رسیده است.

روزی که سعید حجاریان، ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی را سبب ظهور «حاکمیت دوگانه» در ایران دانست، بعید می‌دانم ارائۀ مفهومی مثبت از این عبارت مرادش بوده باشد. نخستین ویژگی «حاکمیت»، یگانه بودن آن است، زیرا همین ویژگی است که دستگاه دولت را کارآمد می‌کند. حاکمیت دوگانه یا چندگانه به جز در دوران «گذار» از یک حاکمیت به حاکمیت دیگر، اساساً وضعیتی مخرب است و مایۀ نزاع درون‌سیستمی و در نتیجه ناکارآمدی ماشین دولت و انباشت بحران در جامعه می‌شود.

اینکه چرا امکان ظهور «حاکمیت دوگانه» در ایران وجود دارد، بحث نظری مبسوطی را طلب می‌کند، اما نوعی تفسیر از قانون اساسی که بر دو بُنی بودن یا ثنویتِ منبع مشروعیتِ حکومت انگشت می‌گذارد، مهمترین علت این امر است. با این حال، «حاکمیت دوگانه» به‌رغم مضمون منفی آن به پاره‌ای سوءتفاهمات سیاسی در جامعۀ ایرانی دامن زد؛ به‌طوری‌که برخی از اصلاح‌طلبان آن را پدیده‌ای مثبت پنداشتند و بر همین اساس، منازعۀ رئیس‌جمهور با سایر ارکان قدرت را ترغیب و تشویق کردند بدون آنکه به اثرات آن بر کارآمدی دولت به خوبی بیاندیشند.

در سوی دیگر ماجرا، اصولگرایان نیز که خود یکی از عوامل اصلی دوگانه شدن حاکمیت بودند، به جای تلاش در جهت یگانه کردن آن، روی صورت لفظی و ظاهری این پدیده حساسیت فوق‌العاده نشان دادند و موضوع را به سرعت امنیتی کردند.

به هر حال، ناکامی‌ها و خطرات ناشی از دور دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی، بخش مهمی از جامعه را متقاعد کرد که «حاکمیت دوگانه» به معنای ایجاد دوقطبی و یا نزاع بین قوۀ مجریه با سایر نهادهای حاکم، تنها ثمرش پنچر شدن چرخ دولت و ناتوانی آن در حل مشکلات فراروی جامعه است و بنابراین، یک بار برای همیشه باید از آن خداحافظی کرد. در واقع همین طیف از جامعه در انتخابات سال 1400 شرکت نکرد تا با پیروزی مرحوم سیدابراهیم رئیسی در انتخابات و یکدست شدن قدرت، کشور از قفل و بلاتکلیفی دوگانگی حاکمیت رها شود.

فوت غیرمترقبۀ مرحوم رئیسی اما کشور را بار دیگر در معرض انتخابات قرار داد. تجربه‌های گذشته پیش رو بود و کمتر کسی گمان می‌کرد که شورای نگهبان با تأیید صلاحیت فردی با دیدگاه‌های انتقادی نسبت به سیاست‌های جاری، بار دیگر زمینه‌ساز بروز پدیدۀ حاکمیت دوگانه شود.

برخلاف انتظار عمومی اما شورای نگهبان نام مسعود پزشکیان را در بین نامزدهای تأییدصلاحیت شدۀ ریاست‌جمهوری اعلام کرد. مسعود پزشکیان از منتقدان بسیاری از سیاست‌ها و رویه‌های جاری در کشور بود و در جریان تبلیغات انتخاباتی، با صراحت کامل نظرات خود را از طریق تریبون صداوسیما به جامعه منتقل کرد.

این اتفاق، نوعی سردرگمی در بین تحلیل‌گران سیاسی ایجاد کرد. آنها از خود می‌پرسیدند که اگر آقای پزشکیان مصمم به اجرای وعده‌ها و نظرات خود باشد، آیا بار دیگر صورتی از حاکمیت دوگانه در کشور ظهور نخواهد کرد؟ با این حساب، پس چرا شورای نگهبان صلاحیت او را تأیید کرده است؟ مگر شورای نگهبان و نهادهای مؤثر در تصمیم‌گیری‌های آن، علاقه‌ای به تکرار حاکمیت دوگانه و ناکارآمد شدن دولت پیدا کرده‌اند؟ پاسخ به این پرسش به طور قاطع منفی بود، زیرا ناظران سیاسی از حساسیت دستگاه‌های رسمی نسبت به پدیدۀ حاکمت دوگانه و حتی استفاده از این لفظ بی‌خبر نبودند.

بنابراین، شماری از تحلیل‌گران به این نتیجه رسیدند که با تأیید و پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات، قرار نیست تجربۀ تلخ دوگانه شدن حاکمیت در کشور تکرار شود. این تصور، به طور طبیعی، پیش‌فرض‌های ضروری نهفته در بطن خود را نیز به همراه داشت به‌خصوص این پیش‌فرض که عموم دستگاه‌های حاکم، خود را برای همراهی با رویکرد آقای پزشکیان آماده کرده‌اند و به همین جهت، پیروزی او در انتخابات، نه‌فقط سبب ظهور پدیدۀ حاکمیت دوگانه نمی‌شود بلکه فرصتی تاریخی برای وفاق و اجماع درون‌حکومتی به منظور تغییر سیاست‌ها و حرکت در جهت حل مشکلات بنیادی جامعه به‌وجود می‌آورد.

قاعدتاً این فرض برای بسیاری از شهروندانی که ضمن نارضایتی عمیق از وضع موجود، مخالف تکرار تجربۀ شکست‌خوردۀ حاکمیت دوگانه و در عین حال، نگران از بروز بی‌ثباتی و هرج و مرج در جامعه بودند، بسیار وسوسه‌برانگیز شد. به همین دلیل آنان عزم خود را جزم کردند و در دور دوم انتخابات به رغم تبلیغات زهرآلود شبکه‌های خارج از کشور، با دادن رأی به آقای پزشکیان موجب پیروزی او بر رقیبش شدند.

در اوایل کارِ آقای پزشکیان، نشانه‌های خوبی از سطح قابل قبولی از اجماع و وفاق و همراهی با رئیس‌جمهور از جمله رأی اعتماد به تمام اعضای کابینه از طرف مجلس، بروز کرد، اما با گذشت زمان، این نشانه‌ها نه‌فقط کمرنگ شد بلکه امروزه ستیزه‌جویی علنی با دولت و نمایندگان آن از سوی برخی نیروهای درون حاکمیت، به وضعیتی بدتر از دور دوم ریاست‌جمهوری آقای روحانی رسیده است.

نمونۀ واضح این ستیزه‌جویی را می‌توان در واکنش‌های مربوط به حضور محمدجواد ظریف معاون امور استراتژیک رئیس‌جمهور در اجلاس داووس و اظهارات او در آنجا ملاحظه کرد.

روشن است که آقای ظریف به تصمیم شخص خود به داووس نرفته است. روشن است که او طبق میل شخصی خود در آنجا اظهارنظر نکرده است. روشن است که او نظرات رئیس‌جمهور و دستگاه دولت را در اجلاس داووس مطرح کرده است. با این حساب، این میزان حمله و هتاکی و تهدید علیه او از سوی افرادی با موقعیت رسمی در نهادهای حاکم نشانۀ چیست؟ آیا جز این است که بازتولید حاکمیت دوگانه را در ذهن جامعه زنده می‌کند؟

با حاکمیت دوگانه نه‌فقط هیچ مشکلی از کوه مشکلات این جامعه قابل حل نیست بلکه عمده وقت و انرژی دولت، باید معطوف معضلاتی شود که در داخل مجموعۀ حاکمیت برایش ایجاد می‌شود. چنین روندی بسیار خطرناک و بحران‌آفرین است.

در ماه‌های اخیر، بخش بزرگی از فعالیت دولت مصروف خنثی‌سازی ابلاغ قانون حجاب و عفاف و رفع فیلترینگ شده است، یعنی دو مشکلی که بخش دیگری از حاکمیت برای آن به وجود آورده است! شاید دولت از این جهت خود را تا اندازه‌ای موفق هم ببیند، اما اشتغال به خنثی‌سازی برنامه‌های بخشی از حاکمیت حتی اگر موفقیت‌آمیز هم باشد، به معنای حل مشکلات عینی جامعه و جلوگیری از تلبنار شدن آنها نیست و موجب کنترل بحران‌های موجود نمی‌شود.

مخالفان دولت در درون حاکمیت، آن را صرفاً در خدمت علایق و منویات خود می‌خواهند تا بدین‌وسیله حاکمیت یگانه شود! اگر قرار به تحقق علایق و منویات آنان بود یا باید کاندیدای خودشان رأی می‌آورد و یا آقای پزشکیان ردصلاحیت می‌شد. هیچ رئیس‌جمهور و دولتی در هر کجای عالم نه حاضر است و نه می‌تواند برنامه‌های خود را رها و برنامه‌های جناح و گروه رقیب و مخالف خود را اجرا کند.

بنابراین، اصرار بر این موضوع جز دامن زدن به نزاع درون‌ سیستمی و نمایش دوگانگی در حاکمیت و تلف شدن وقت و انرژی دولت و ناکارآمد شدن آن، هیچ اثر دیگری ندارد.  ناکارآمد شدن دولت هم در درجۀ نخست دودش به چشم جامعه و کشور و خود دولت می‌رود و به همین علت، نباید به آن تن در دهد.

به هر حال، آقای پزشکیان با وعده‌های مشخص از مردم رأی گرفته است. یا باید از طریق همراهی و همکاری سایر قوا و ارکان قدرت، در جهت تحقق آنها حرکت کند و یا در کمال مسالمت‌جویی به سر کار قبلی خود بازگردد.

*روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب


هم میهن
اخبار مرتبط
وفاق ملی؛ توفیق اجباری
چهارشنبه 1403/10/26 ساعت 08:41
محمد قوچانی*
وفاق ملی؛ توفیق اجباری
درباره وفاق «ملی» حرف می‌زنیم و نه فقط وفاق. معیار وفاق باید «ایران» باشد،نه هیچ چیز دیگر. وفاق ملی نوعی توفیق اجباری است. چون ما قدرت حذف یکدیگر را نداریم.
اصولگراها به میدان وفاق بیایند
پنج‌شنبه 1403/09/29 ساعت 16:25
ابوالقاسم رئوفیان*
اصولگراها به میدان وفاق بیایند
شرایط ویژه‌ای که در این دوره بر کشور و منطقه حاکم است نشان می‌دهد راهی جز همبستگی و اتحاد در داخل وجود ندارد. رژیم صهیونیستی در حال گسترش جنگ است و بعد از سقوط اسد می‌بینیم که حملات خود را تشدید کرده است.
سیاست نامه | نماز جمعه فرصت وفاق با تقویت شکاف ؟ +فیلم
سه‌شنبه 1403/09/27 ساعت 09:30
سیاست نامه | نماز جمعه فرصت وفاق با تقویت شکاف ؟ +فیلم
نماز جمعه یک فرصت استثنایی برای تقویت وفاق و انسجام ملی است. اگر پای مناقشات دستگاه‌های حاکمیتی به این تریبون وفاق باز شود چه بسا این فرصت مهم تبیینی ضایع شود.
ظریف: وفاق یعنی صدای آنهایی هم که رأی ندادند را بشنویم
سه‌شنبه 1403/09/13 ساعت 09:40
ظریف: وفاق یعنی صدای آنهایی هم که رأی ندادند را بشنویم
محمد جواد ظریف در نشست ویژه «چهل میلیون امضا شدن کارزار» با حضور کنشگران و نویسندگان کارزارهای پُرامضا، افزود: این مایه خوشحالی است که بخش‌های مختلف دولت متقاضی ارتباط با کنشگران کارزار و جامعه مدنی هستند.
پزشکیان: وفاق داخلی پشتوانه محکم سیاست خارجی دولت است
چهارشنبه 1403/09/07 ساعت 13:29
در نشست جمعی از اساتید سیاست خارجی و روابط بین‌الملل:
پزشکیان: وفاق داخلی پشتوانه محکم سیاست خارجی دولت است
رئیس‌جمهور با بیان اینکه امروز «وفاق ملی» نقطه اصلی اتکای ما برای حل نه تنها مسائل سیاست خارجی، بلکه تمامی مشکلات گریبان‌گیر در کشور است،گفت: دولت برای اینکه بتواند در عرصه سیاست خارجی و نظام بین‌الملل پشتوانه محکمی داشته باشد، ابتدا باید بتواند وفاق ملی را در داخل کشور و در میان مردم تقویت کند.
«قبله واحد» در گفتمان وفاق ملی
چهارشنبه 1403/09/07 ساعت 09:18
هوشمند سفیدی*
«قبله واحد» در گفتمان وفاق ملی
ایجاد زبان و آرمان مشترک و به قول دکتر پزشکیان “قبله واحد ” (البته در امور) اصلی مهم محسوب می شود ؛ و یکی از ستون های مهم «وفاق ملی» که برای ایجاد انسجام و وحدت نظری ، غیر قابل اغماض و انکار است.
سخنی درباره وفاق ملی
شنبه 1403/08/26 ساعت 09:35
دکتر موسی غنی‌نژاد*
سخنی درباره وفاق ملی
تصور عمومی بر این بود که منظور از وفاق صرفا پرهیز از گفتار و رفتار ستیزه‌جویانه و خشن در مقابل مخالفان سیاسی است. پس از پیروزی جناب دکتر پزشکیان در انتخابات، هنگام انتخاب اعضای هیات دولت ابقای برخی مقامات دولت پیشین در مسوولیت‌های خود به وفاق ملی تعبیر شد؛ یعنی پذیرفتن مخالفان سیاسی در کنار خود.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
کاخ سفید: تحریم‌های ثانویه علیه روسیه پایان هفته اجرایی می‌شود
شهادت محیط‌بان پارک ملی گلستان در درگیری با شکارچیان غیرمجاز
معافیت مالیاتی طلا در بورس
دو وزیر غنا در سانحه سقوط بالگرد جان باختند
ایران اتهام ارسال موشک به روسیه برای جنگ اوکراین را رد کرد
تیراندازی مرگبار در پایگاه فورت استوارت ارتش آمریکا
نوسان محدود سکه و طلا در روز کم‌رمق بازار؛ کاهش معاملات به‌دلیل تعطیلی
دربی امیدها؛ تساوی بدون گل در درفشی‌فر
عراقچی: پیام‌هایی از طرف مقابل به ما رسیده است
ترامپ تعرفه واردات از هند را دو برابر کرد/هند واکنش نشان داد
پوتین امتیاز مهمی به ترامپ نمی‌دهد
وزیر خارجه آلمان: جنگ هسته‌ای نباید تکرار شود/ دیپلماسی راه‌حل ایران است
گشت‌زنی هواپیمای شناسایی آمریکایی در مناطق حساس هسته‌ای روسیه
هدیه بسته اینترنت 200 گیگی خبرنگاران شنبه فعال می‌شود
واکنش حزب الله به تصمیم دولت لبنان درباره سلاح‌های نظامی
قیمت برنج 210 تا 220 هزار تومان کاهش یافت
عکس های منتخب جهان ، 6 آگوست 2025
تعلیق یک شرکت هواپیمایی به دلیل گران‌فروشی بلیت اربعین
سرعت گرفتن پروژه تامین آب با ورود رئیس جمهور به موضوع خشکسالی
پزشکیان: نگذاریم مردم زیر چرخ فشارهای اقتصادی خرد شوند
رایزنی وزیر خارجه مصر با عراقچی و گروسی
اسپانیا خرید جنگنده‌های آمریکایی اف-35 را متوقف کرد
جشنواره فیلم ونیز هک و اطلاعات شرکت کنندگان لو رفت
موشک‌های ایران به کدام اهداف حساس اسرائیل اصابت کردند؟
عکس های منتخب ایران، چهارشنبه 15 مرداد 1404
کشف بزرگ‌ترین محموله سلاح آمریکایی در سیستان و بلوچستان+تصاویر
دروازه‌بان سابق رئال مادرید، استقلالی شد
دستگیری 37 هزار متهم اقتصادی و کشف میلیون‌ها قلم کالای احتکارشده توسط فراجا
از بمباران اتمی تا نسل‌کشی مدرن؛ سکوتی که خطر می‌آفریند
شهادت 232 و بازداشت 195 خبرنگار از ابتدای جنگ غزه
اعلام نتایج آزمون ورودی پایه هفتم مدارس استعدادهای درخشان
ایران به عضویت کمیته ارزیابی شهرهای تالابی جهان درآمد
ایران می‌تواند آسیب بزرگی به اسرائیل وارد کند
احمدیان نماینده ویژه پزشکیان شد
بیانیه سپاه پاسداران درباره واکنش قاطع به تهدیدات امنیتی
یوسف پزشکیان به سعید جلیلی پاسخ داد؛ مشاور قالیباف انتقاد کرد + عکس
روسیه: دیدار سه‌ ساعته پوتین و فرستاده ترامپ سازنده بود + فیلم
پایان هفته دوم مرداد با افت شاخص 34 هزار واحد بورس تهران
سناریوی مشترک واشنگتن و لندن؛ جوسازی هسته‌ای برای فشار بر ایران و روسیه
تمدید مهلت بخشودگی 100 درصدی جریمه دیرکرد بیمه شخص ثالث تا فردا
تاکنون یک میلیون و 700 هزار نفر برای راهپیمایی اربعین از مرزهای کشور خارج شده‌اند
در غزه، غذا اینگونه با مرگ معامله می‌شود + فیلم
تیم جدید طارمی برای فصل بعد لو رفت
گلایه قطعه‌سازان از وزیر صمت: هر دو خودروساز را به یک چشم ببینید! + فیلم
نوراینفو | شورای دفاع چه خواهد کرد؟
از رینگ بوکس تا کاخ ریاست‌جمهوری؛ کارول ناوروتسکی رئیس‌جمهور لهستان شد
ساعت بازی تراکتور و استقلال در دیدار هفته اول لیگ برتر
وام ازدواج و خرد با یک ضامن؛ دستور فرزین به مدیران بانک‌ها برای نظارت دقیق
جسد مردی گمشده بعد از 28 سال در منطقه‌ای کوهستانی پیدا شد
ظرفیت نیروگاه‌‌های بادی ایران 5 هزار مگاواتی می‌شود
X
آگهی تبلیغاتی