نورنیوز- گروه اقتصادی: قیمت مسکن طی سالهای اخیر به شکل سرسام‌آوری افزایش یافته و وام خرید مسکن نه‌تنها گره‌ای از مشکلات مردم باز نمی‌کند، بلکه به‌دلیل هزینه‌های پنهان و محدودیت‌های شدید، بیشتر شبیه به یک بازی بی‌حاصل است. این وام به‌جای کمک به خانه‌دار شدن مردم، عملاً به عاملی تبدیل شده که توان مالی متقاضیان را پیش از آغاز فرآیند خرید، تضعیف می‌کند.
شعبده ناپدید شدن وام مسکن
وام خرید مسکن به‌ظاهر ۴۰۰ میلیون تومان ارزش دارد، اما بخش بزرگی از آن پیش از اینکه به دست متقاضی برسد، صرف خرید اوراق تسهیلات می‌شود. برای دریافت این وام در تهران، متقاضی باید ۹۲ میلیون تومان فقط برای اوراق پرداخت کند. این یعنی ۲۳ درصد از مبلغ وام در همان ابتدا از دست می‌رود. در نتیجه، مبلغ واقعی این تسهیلات به‌مراتب کمتر از عددی است که به‌عنوان وام اعلام می‌شود.
شکاف عمیق بین وام و قیمت مسکن
واقعیت این است که این وام حتی در مناطق ارزانتر تهران نیز کارایی ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ارزان‌ترین آپارتمان‌های کوچک و قدیمی در جنوب تهران حدود ۲ تا ۳میلیارد تومان قیمت دارند. بنابراین، با فرض دریافت وام ۴۰۰ میلیون تومانی، متقاضی حداقل به ۱.۶ میلیارد تومان پول نقد نیاز دارد تا بتواند خانه‌ای با امکانات محدود خریداری کند. این در حالی است که هدف اصلی تسهیلات مسکن، کاهش شکاف بین قدرت خرید مردم و قیمت خانه بود، اما در عمل، این فاصله روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
سیاست‌های ناکارآمد وام‌دهی
مشکل اصلی وام خرید مسکن، طراحی آن بدون توجه به واقعیت‌های بازار است. افزایش قیمت خانه در سالهای اخیر، اثرگذاری چنین تسهیلاتی را تقریباً به صفر رسانده است. از سوی دیگر، هزینه بالای اوراق تسهیلات، خود به‌عنوان مانعی جدید ظاهر شده و بسیاری از متقاضیان را پیش از اقدام برای دریافت وام، از ادامه مسیر منصرف می‌کند.
علاوه بر این، تغییر سیاست‌های وام‌دهی بانک‌ها نیز تأثیرگذار بوده است. اختصاص منابع بانکی به طرح‌های دولتی مانند مسکن ملی، فشار بیشتری بر سیستم تأمین تسهیلات مسکن وارد کرده و دسترسی به وام‌های خرید مسکن را محدود کرده است. این روند نشان‌دهنده چالش‌های جدی در سیاست‌گذاری‌های حمایتی مسکن و نیاز به اصلاحات ساختاری برای رفع مشکلات بازار است.
راهکارهای ضروری برای اصلاح وضعیت
برای اینکه وام خرید مسکن بتواند تأثیر واقعی داشته باشد، سیاست‌گذاران باید اقدامات اساسی انجام دهند. افزایش سقف وام متناسب با قیمت مسکن، حذف یا کاهش هزینه اوراق و اجرای برنامه‌های حمایتی برای اقشار کم‌درآمد از جمله اقداماتی است که می‌تواند این ابزار مالی را به‌سمت کارآمدی هدایت کند. اما این اقدامات به‌تنهایی کافی نیست. کاهش تورم، کنترل قیمت زمین، و افزایش ساخت‌وساز مسکن ارزان‌قیمت نیز باید به‌طور هم‌زمان در دستور کار قرار گیرد.
در شرایط کنونی، وام خرید مسکن نه‌تنها کمکی به خانه‌دار شدن مردم نمی‌کند، بلکه به‌دلیل هزینه‌های جانبی و ناکارآمدی طراحی، عملاً به یک ابزار غیرمفید تبدیل شده است. بدون اصلاح سیاست‌ها و کنترل بازار، این تسهیلات همچنان دور از دسترس و بی‌اثر باقی خواهد ماند.