نورنیوز-گروه بین الملل: بالاخره بعد از ماه‌ها گفتگوی بی حاصل، در ۴۶۷مین روز جنگ غزه توافق آتش بس بین اسرائیل و حماس اعلام و در ۴۶۹مین روز امضا شد. مرحله اول این توافق سه مرحله ای از فردا اجرا می‌شود.
طی مرحله اول این توافق که ۶ هفته خواهد بود، نیروهای اسرائیلی تدریجا از غزه خارج می‌شوند. این مرحله شامل آزادی ۳۳اسیر(از جمله زنان، کودکان و مردان بالای ۵۰سال و دو اسیر آمریکایی) در مقابل ۱۷۰۰ زندانی فلسطینی که ۲۵۰-۳۰۰ نفرشان حبس ابد دارند. مذاکرات برای اجرای مرحله دوم این توافق از روز شانزدهم مرحله اول آغاز می‌شود. مرحله دوم، شامل آزادی تمامی اسرای باقیمانده اسرائیلی، آتش بس دائمی و خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه در ازای آزادی بیش از یک‌هزار اسیر فلسطینی است. مرحله سوم بازگرداندن تمامی اجساد باقی مانده و شروع بازسازی غزه تحت نظارت مصر، قطر و سازمان ملل خواهد بود.
از نخستین روزهای شروع جنگ تا پیش از قبول آتش بس، نخست وزیر و سایر مقامات رژیم صهیونیستی بارها از ادامه جنگ تا پیروزی کامل اسرائیل، نابودی نظامی و سیاسی حماس، آزادی اسرای اسرائیلی و تضمین بازگشت امن شهرک نشینان به خانه‌های خود گفته بودند و ۱۵ماه برای تحقق این اهداف از هیچ جنایتی کوتاهی نکردند. به رغم قتل عام گسترده غیرنظامیان در غزه، تحمیل گرسنگی، قطع همه مایحتاج زندگی مردم، نابودی خانه‌ها و همه زیرساخت‌های حیاتی غزه هیچ یک از اهداف فوق محقق نشد و تحقق آتش بس موکول به موافقت اسرائیل (که خواهان نابودی حماس بود) با آتش بس با «حماس» و پاسخ «حماس» به متن پیشنهادی آتش بس شد. در این مدت اسرائیل نه فقط حماس، بلکه مقاومت را نتوانست از بین ببرد، یا مجبور به تسلیم و عقب نشینی کندو موفق به آزادی اسرای خود نشد. می‌خواست غزه را اشغال و شهرک سازی کند، ولی بالاخره ناگزیر از خروج از غزه است...
پیش نویس منتشره توافق آتش بس تقریباً به تمامی خواست‌های حماس پاسخ داده است. متن توافق با عنوان ضمیمه مکمل پیشنهاد اسرائیل برای توافق با حماس است که در ۲۷ می۲۰۲۴ ارائه و توسط جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده در ۳۱می ۲۰۲۴به طور علنی اعلام شد. متن توافق شامل مفاد مربوط به عقب نشینی نیروهای اسرائیلی، مبادله اسرای اسرائیلی با زندانیان فلسطینی، راهرو فیلادلفی، گذرگاه مرزی رفح، راهروی نتزاریم، بازگشت غیرنظامیان آواره داخلی به خانه‌های خود در شمال و خروج فلسطینیان بیمار و مجروح به مصر از طریق گذرگاه رفح در جنوب غزه، و ارسال کمک‌های بشردوستانه است. بر أساس پیش نویس منتشره، هدف طرفهای آتش بس و میانجیها دستیابی به اجماع نهایی برای اجرای توافقنامه ۲۷می ۲۰۲۴در مورد مبادله اسرای اسرائیلی و زندانیان فلسطینی و بازگشت به آرامش پایدار است که به آتش بس دائمی بین طرف‌ها منجر شود.
در حالی که حماس از ابتدا پیشنهاد مبادله اسرا با زندانیان فلسطینی را مطرح و با طرح‌های آتش بس موافقت کرده بود، نتانیاهو با طرح شروط جدید مانع اصلی آتش بس غزه بود. او همه مذاکرات قبلی را با ارائه شروط جدید به بن بست رساند و با پافشاری بر ادامه جنگ تا نابودی حماس مسئول تاخیر در رسیدن به توافق بود. طی این مدت، مقامات آمریکایی اعم از بایدن رئیس جمهوری و بلینکن وزیر خارجه و نماینده آمریکا در شورای امنیت همواره حماس را مقصر معرفی کردند.
نتانیاهو در دوران ریاست جمهوری بایدن به هیچ وجه زیر بار قبول آتش بس نرفت. ضمن اینکه دولت آمریکا نیز تمایلی به برقراری آتش بس نداشت. که اگر داشت مانند ترامپ وارد عمل می‌شد. آمریکا در ماه‌های نخست همه قعطنامه‌های آتش بس در شورای امنیت را وتو کرد. دولت بایدن با ارسال میلیاردها دلار کمک‌های تسلیحاتی و مالی به اسرائیل و مشارکت مستقیم نظامی و پشتیبانی اطلاعاتی هم شریک در جنگ بود و هم خواهان تمام کردن موضوع مقاومت و حماس در غزه.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور ی منتخب آمریکا گفته است این توافق بدون «پیروزی بزرگ» او در نوامبر گذشته (پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری) رخ نمی داد. او تأکید کرده که این توافق، آغازگر ساختن صلح بیشتر در منطقه و تقویت «موافقت نامه‌های ابراهیم» است. با آنکه ترامپ هرگز حمایت مطلق خود را از رژیم صهیونیستی پنهان نکرده و اقدامات متعددی در دوره اول ریاست خود در جهت منافع اسرائیل داشته است،
با این حال شکی نیست که نتانیاهو تحت فشار شدید ترامپ با آتش بس موافقت کرد و نمی توان نقش ترامپ را در قبول آتش بس از سوی اسرائیل نادیده گرفت. هر چند گفته می‌شود هم حماس و هم نتانیاهو تحت فشار ترامپ قرار گرفتند، ولی مواضع مثبت و موافقت حماس نسبت به پیشنهادهای آتش بس از همان ابتدا روشن می‌کند که مانع اصلی آتش بس کدام طرف بود. روز شنبه ۱۱ ژانویه،استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ به نتانیاهو گفته بود که «دونالد ترامپ تنها یک توافق می خواهد در غیر این صورت عواقب سنگینی در انتظار شما خواهد بود.»
پس از علنی شدن رفتار و اظهارات ویتکاف با نتانیاهو، یک عضو کنست تاکید کرد که «مشخص شد که هدف تهدید دونالد ترامپ درباره باز کردن درهای جهنم خود ما بودیم و نه دشمنان ما.» یک کارشناس اسرائیلی هم گفت: «ما اولین کسانی هستیم که برای انتخاب ترامپ هزینه می پردازیم. [توافق] بر ما تحمیل شده است...ما فکر کردیم که کنترل شمال غزه را به دست می‌گیریم... »
جنگ غزه عبرت‌های بسیاری برای جهان داشت. از جمله:
اول. سیاستمداران و دولت‌هایی که به اسرائیل اجازه نسل کشی علیه مردم غزه را دادند و به جای توقف قتل عام و تجاوز و تحمیل گرسنگی بر غیرنظامیان در آن سهیم شدند، میراث اسفناکی از خود برجا گذاشتند. شک نیست که در این شرمساری بسیاری از کشورهای غربی، عربی و اسلامی مشترکند. در راس همه این کشورها آمریکا و رئیس جمهوری و وزیر خارجه اش قرار دارد. میراث سیاست خارجی دولت بایدن یکی از بدترین میراثهای روسای جمهوری آمریکا ست. مواضع آمریکا در جنگ غزه ضربه جدی به وجهه آمریکا در افکار عمومی زد.
دوم.این جنگ نشان داد که نه از طریق جنگ، نه از طریق محاصره و فشار و تدابیر امنیتی و نه از طریق عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل، نمی توان مساله فلسطین و آرمان فلسطینیان برای آزادی سرزمینشان را نادیده گرفت. یاسر عرفات، رئیس سابق تشکیلات خودگردان فلسطین گفته بود که بدون دستیابی فلسطینیها به حقوق ملیشان، هیچ امنیت یا صلحی وجود نخواهد داشت. این موضوع همچنان باقی است. به همین دلیل، حل عادلانه مساله فلسطین و تشکیل کشور فلسطینی یک ضرورت و خواست بین المللی است.
سوم.در کنار نبرد با حماس، اسرائیل ۱۵ماه برای نابودی، آواره کردن و کوچاندن مردم فلسطین از غزه جنگید، اما در این هدف شکست خورد. این یک شکست نظامی، سیاسی، ایدئولوژیک، استراتژیک و اخلاقی از سوی اسرائیل است. پروژه راستگرایان افراطی مذهبی نتوانست غزه را به «سرزمینی بدون مردم» برای اشغال و شهرکسازی و ورود صهیونیست‌های شهرک نشین تبدیل کند. شکست طرح اسرائیل برای بیرون راندن فلسطینیها از غزه، علیرغم هزینه‌های هنگفت، به این معناست که اسرائیل دیگر نمی تواند از رویارویی با واقعیت فلسطین اجتناب کند.
چهارم. اسرائیل نه فقط در جنگ غزه چیزی به دست نیاورد، بلکه تلاش ۷۶ساله اش برای مظلوم نمایی بر باد رفت و آنچه در این ۱۵ماه کشتار و ویرانی غزه از دست داد، قابل توجه است. این کشور دهه‌ها تلاش مستمر سیاسی، رسانه ای، اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک برای ترسیم وجهه خود به عنوان تنها لیبرال دمکراسی منطقه در منظر افکار عمومی جهانی کرده بود. جهان، از این پس اسرائیل را از زاوبه جنگ غزه می بینند. این یک خسران استراتژیک و بی اعتباری بزرگ برای رژیمی است که تا قبل از ۷اکتبر ۲۰۲۳فکر می کرد که پرونده مساله فلسطین را برای همیشه بسته است.
پنجم. جنگ غزه جلوه ای از عزم و اراده یک ملت برای حفظ سرزمین خود در مقابل نیروی اشغالگر و حامیان منطقه ای و بین المللی اش بود. غزه به اسرائیل نشان داد که تا زمانی که اسرائیل حقوق فلسطینیها را نقض کند، آرام نخواهد گرفت. غزه به جهان نشان داد که می تواند در برابر یک جنگ تمام عیار مقاومت کند و از زمینی که در آن ریشه دارد، جدا نشود. به رغم همه جنایت‌ها و ویرانی‌های وارده، نه کشتار، نه گرسنگی و تشنگی اجباری، نه نابودی همه اماکن، نه خشونت و تجاوز اشغالگران و حامیانش، نتوانست اراده آنها را برای ادامه مبارزه علیه اشغال و ماندن در سرزمین خود در هم بشکند. پیش از این، در هیچ جنگی هرگز نظامیان و غیرنظامیان فلسطینی این سطح از مقاومت و همراهی با رهبران خود نشان نداده بودند. به گفته منیر شفیق، نویسنده و متفکر فلسطینی، در جریان این توافق، پیروزی مقاومت و محور مقاومت باید با صدای بلند اعلام شود.
ششم.پیش نویس توافق آتش بس به وضوح بیان می‌کند که اسرائیل تا پایان این روند از کریدور فیلادلفی و کریدور نتزاریم عقبنشینی خواهد کرد، شروطی که نتانیاهو قبلاً رد کرده بود. پیش نویس توافق همچنین به وضوح اشاره می‌کند که فلسطینیها می توانند به خانه‌های خود در شمال غزه بازگردند. توافق مبین آن است که طرح ژنرال‌ها و تلاش برای پاکسازی شمال غزه از وجود ساکنانش شکست خورده است. با عقب نشینی از غزه، شهرک نشینان راست افراطی احساس می‌کنند که فرصت ایجاد اسرائیل بزرگ از دست رفته است. این بزرگترین شکست اسرائیل در تاریخ ۷۶ساله خود است.
هفتم. جنگ غزه آغاز کابوس اسرائیل شد. علاوه بر ناکامی نتانیاهو در دستیابی به اهداف نسل کشی خود، اسرائیل به یک کشور منحوس و منزوی در جهان تبدیل شد. تظاهرات ضد جنگ در خیابان‌ها و دانشگاههای جهان یک جبهه جهانی ضد اشغالگری و حمایت از آزادی فلسطین ایجاد کرد. نه فقط صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت در مورد جنایات جنگی در دادگاه کیفری و ادامه پرونده نسل کشی در دیوان بین المللی دادگستری، بلکه پرونده‌های زیاد دیگر هم به جریان افتاد. علاوه بر این، ارتش اسرائیل اخیراً تصمیم گرفته است تا هویت تمامی نیروهایی را که در عملیات غزه شرکت کرده اند، از ترس اینکه در سفر به خارج از کشور تحت تعقیب قرار گیرند، پنهان کند. تحت فشار مردمی، بسیاری از موسسات مالی و دانشگاهی، روابط خود را با اسرائیل قطع کرده اند...
با شروع اجرای آتش بس، با توجه به پیشینه رژیم اشغالگر، نمی توان انتظار داشت که اسرائیل به این آتش بس احترام بگذارد و بمباران‌های خودسرانه را متوقف کند و اجازه دهد غزه در «روز بعد» جنگ آرامش یابد. ضمن اینکه مشخص نیست آمریکای ترامپ، برای روز بعد جنگ چه خوابی دیده است؟ ادامه روند ناعادلانه قبل یا اقدامی برای تحقق صلح و عدالت؟ تا آن روز و روزهای بعد، با مقاومت، تردیدی نیست که غزه پیروز ماجراست.
*فعال سیاسی