چهارشنبه 29 مرداد 1404 | ساعت 14:04
چهارشنبه 29 مرداد 1404 | ساعت 14:04
×
سیاسی
شناسه خبر : 208161
تاریخ انتشار : یکشنبه 1403/10/23 ساعت 09:32

ابراهیم ایوبی*

ابعاد حقوقی انتقال پایتخت

تغییر پایتخت که از تشکیل استان مهمتر خواهد بود به مصوبه مجلس نیاز دارد، هرچند این قانون و قانون اساسی در این زمینه ساکت هستند. دولت تصمیم خود را بی‌نیاز به تصویب قوه مقننه می‌داند. با تغییر پایتخت، تشکیلات حاکمیت از جمله ارکان قوای سه‌گانه و نهادهای وابسته از تهران به مکران منتقل خواهند شد.

نورنیوز-گروه سیاسی: هفته گذشته سخنگوی دولت از انتقال پایتخت به شهر «مکران» در جنوب استان سیستان و بلوچستان خبر داد. فاطمه مهاجرانی دلیل این تصمیم را مشکلات جمعیتی و کمبود آب در تهران عنوان کرد. همچنین با اعلام تشکیل دو شورا برای بررسی مشکلات پایتخت و اقتصاد دریا محور؛ اضافه کرد: «فعلاً در واقع داریم درباره این مسئله کار می‌کنیم تا بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشد اما موضوع آن قدر فوری نیست».

اما سومین سفر مسعود پزشکیان به استان سیستان و بلوچستان در مدت کوتاه ریاست‌جمهوری و برنامه بازدید از مکران، در کنار افتتاح 45 کیلومتر راه گذر بزرگراهی در نوار ساحلی مکران توسط وزیر راه و شهرسازی نشان می‌دهد موضوع جدی است. احمد وحیدی، وزیر پیشین کشور چند ماه پیش گفته بود، انتقال پایتخت به مبلغی حدود 1000 میلیارد دلار نیازمند است.

قدمت «پایتخت» یا مقر حکمرانان در ایران به هزاران سال پیش می‌رسد. از شهر «اَوان» در تمدن ایلام حدود 5000 سال پیش تا بعد‌ها هگمتانه (دوران مادها)، پاسارگاد (هخامنشیان)، نیشابور (طاهریان)، آمل (طبرستان)، سلطانیه (ایلخانیان) تا دوران معاصر که به اصفهان (صفویه)، مشهد (افشاریه)، شیراز (زندیه) و در نهایت تهران آقامحمدخان قاجار تهران را در سال 1165 پایتخت خود قرار داد که تا به امروز ادامه دارد. ایران در این 5000 سال حدود 50 پایتخت داشته است که نشانگر عدم ثبات سیاسی/اداری در کشور است.

گفته شده در دنیای معاصر 77 کشور جهان پایتخت خود را تغییر دادند  که حدود 30 مورد به یک قرن گذشته بر می‌گردد؛ از مشهورترین این جابه‌جایی‌ها در منطقه ما می‌توان به انتقال سنت پترزبورگ در روسیه، کراچی به اسلام‌آباد در پاکستان و آلماتی به نور سلطان در قزاقستان اشاره کرد. در قانون اساسی مشروطه که در سال 1285 خورسیدی به تصویب رسید، برای نخستین بار در یک متن حقوقی به پایتخت اشاره شد. اصل چهارم بیان می‌داشت: «پایتخت ایران طهران است».

این اصل در همه دوران قاجار و پهلوی رعایت شد. گرچه در اصل 22  پیش‌نویس اولیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که  با مشارکت حقوقدانانی چون حسن حبیبی، ناصر کاتوزیان، محمدجعفر جعفری‌لنگرودی و... تهیه شد، آمده بود «مرکز کشور ایران، تهران است»؛ اما در متن نهایی قانون اساسی حذف شد. این اصل می‌توانست در فصل دوم با عنوان «زبان، خط، تاریخ و پرچم رسمی کشور» بیاید. قانون اساسی در خصوص مسائل جغرافیای سیاسی، تنها در اصل هفتاد و هشتم به موضوع ممنوعیت تغییرات مرزی به عنوان یک اصل و شروط سختگرایانه تغییر مرز کشور به شکل استثنائی چون تصویب چهارپنجم مجموع نمایندگان پرداخته است.

در دیگر اسناد بالادستی همچون سند «چشم‌انداز بیست ساله ایران در افق 1404 هجری شمسی» که سال آینده مدت آن به پایان می‌رسد، «سیاست‌های کلی نظام» و همچنین «قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران» سخنی از پایتخت و انتقال آن به میان نیامده است. سخنگوی دولت به تشکیل شورای اقتصاد دریامحور اشاره داشت اما دربند 4 «سیاست‌های کلی توسعه دریامحور» (16 آبان 1402) به طرح توسعه سواحل و جزایر جنوب، به‌ویژه مکران اشاره شده و نه انتقال پایتخت!«قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری» به پایتخت نمی‌پردازد؛ اما در تبصره یک ماده 9 ایجاد استان جدید را نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی می‌داند.

با این معیار، به نظر می‌رسد تغییر پایتخت که از تشکیل استان مهمتر خواهد بود به مصوبه مجلس نیاز دارد، هرچند این قانون و قانون اساسی در این زمینه ساکت هستند. دولت تصمیم خود را بی‌نیاز به تصویب قوه مقننه می‌داند. با تغییر پایتخت، تشکیلات حاکمیت از جمله ارکان قوای سه‌گانه و نهادهای وابسته  از تهران به مکران منتقل خواهند شد.

قوه مجریه همه وزارت‌خانه‌ها و معاونت‌ها را به محل جدید خواهد برد که برای انتقال کارکنان و خانواده‌های آنان به دلیل احتمال عدم موافقت همه کارمندان و نیز فقدان زیرساخت هوایی انتقال به دلیل بعد مسافت، باید فکری اندیشیده شود. قوه مقننه با سه رکن مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام به محل جدید می‌رود و ساختمان‌های تاریخی بهارستان و مجلس سنا به موزه تبدیل می‌شود.

مقر دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری از این پس مکران خواهد بود. نهادهای مرتبط با دستگاه قضا مانند کانون وکلای دادگستری مرکز، مرکزیت خود را از دست خواهد داد و تشکیلات اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری (اسکودا) در جنوب سیستان و بلوچستان تأسیس می‌شود. بهتر بود دولت پیش از اتخاذ تصمیم، موضوع را با کارشناسان مطرح می‌کرد.

* وکیل دادگستری

 


هم میهن
اخبار مرتبط
همه‌چیز درباره طرح انتقال پایتخت به مکران؛ آیا انتقال پایتخت شدنی است؟
پنج‌شنبه 1403/10/20 ساعت 16:00
نورنیوز ابعاد و پیامدهای طرح انتقال پایتخت به سواحل مکران را بررسی می کند؛
همه‌چیز درباره طرح انتقال پایتخت به مکران؛ آیا انتقال پایتخت شدنی است؟
بحث داغ انتقال پایتخت به مکران در کرانه‌های دریای عمان، این روزها نقل محافل سیاسی و اقتصادی است. امروز سفر رئیس‌جمهور به چابهار و زابل این انتقال را بیش از پیش جدی کرده، با این حال برخی آن را در حد یک ایده می‌دانند.
پایتخت پیشنهادی جدید ایران/ مکران کجاست؟ +فیلم
سه‌شنبه 1403/10/18 ساعت 17:49
پایتخت پیشنهادی جدید ایران/ مکران کجاست؟ +فیلم
بحث انتقال پیشنهادی پایتخت ایران از تهران به مکران به یکی از موضوعات اصلی برنامه‌ریزی‌های کلان کشور تبدیل شده است که این ایده، با هدف کاهش تمرکز جمعیتی و معضلات پایتخت فعلی، و نیز توسعه متوازن مناطق کمتر بهره‌مند کشور، از سوی کارشناسان و سیاست‌گذاران مورد توجه قرار گرفته است.
تصویب اساسنامه سازمان توسعه مکران کمک به توسعه منطقه مکران است
پنج‌شنبه 1402/05/26 ساعت 14:02
دبیر شورای توسعه مکران:
تصویب اساسنامه سازمان توسعه مکران کمک به توسعه منطقه مکران است
حسین دهقان از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواست که با رأی مثبت به دو فوریت اساسنامه سازمان توسعه مکران به توسعه منطقه مکران اقتصاد کشور کمک کنند.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
گفتگوی تلفنی رؤسای جمهور ترکیه و روسیه
آتش‌سوزی مهیب در اسپانیا؛ آتش‌نشانان در تلاش برای کنترل شعله‌ها
چین: افغانستان به طرح «یک کمربند و یک راه» ملحق می‌شود
رکوردشکنی زائران همراه اولی در استفاده از خدمات دیجیتال
تهران در تسخیر موتورسواران بی‌ضابطه
رانندگان متخلف در شهریور، گواهینامه‌شان به‌صورت سیستمی توقیف می‌شود
پوتین و اردوغان درباره مذاکرات صلح اوکراین گفت‌وگو کردند
محدودیت برای 190 هزار خانوار بدمصرف تهران جهت کاهش مصرف آب
طرح ترافیک شنبه اول شهریور در تهران اجرا نمی‌شود
بیش از 2 میلیون و 96 هزار زائر به مشهد سفر کردند
گفتگو دبیر شورای امنیت ملی با رسانه خامنه ای دات فا
اقتصادنگار | خودرو روی جاده افزایش قیمت بی‌ترمز و بدون راننده
ترامپ و نتانیاهو؛ قهرمانان پیروزی یا شکست مشترک؟
قیمت دلار و سایر ارزها امروز سه‌شنبه 28 مرداد 1404+جدول
هنر مذاکره در شرایط سخت
ورود موتورسیکلت به بازار تهران از امروز ممنوع شد
انبار ضایعات در نزدیکی فرودگاه تبریز طعمه آتش شد+فیلم
کشف 195 هزار لیتر گازوئیل قاچاق در مرزهای ایران
تعطیلی دو روزه سینماها در پایان ماه صفر
استقلال و آل‌کثیر به پایان راه رسیدند
پزشکیان: سفر به بلاروس نقطه عطف روابط 2 کشور است
از اختلالات GPS برای حفاظت از شهروندان تا توضیحاتی درباره بنزین ویژه وارداتی
چاقوی بدون دسته
قیمت خودرو امروز چهارشنبه 29 مرداد 1404 +جدول
پزشکیان: نتایج توافقات قطعا در آینده و با رشد همکاری‌های فیمابین مشاهده خواهد شد
توقف واردات گازوئیل و صرفه‌جویی یک میلیارد دلاری برای کشور
این رهبران «واگذارکننده» ثبت تاریخ شدند!
آشنایی با 16 سرمربی فصل جدید لیگ برتر فوتبال ایران
قیمت طلا و سکه امروز چهارشنبه 29 مرداد 1404 +جدول
کدام استان ها شنبه تعطیل هستند؟
چرا باید وارد عرصه‌ای شوید که جز هزینه نتیجه‌ای ندارد؟
شایعات استعفای مدیرعامل پرسپولیس رد شد
مشمولان دارای برگ آماده به خدمت شهریور1404 به مراکز آموزش مراجعه کنند+ جزئیات
با وجود مذاکرات آتش‌بس، اسرائیل طرح اشغال غزه را پیش می‌برد
آمریکا نزدیکترین قلمرو خود را در برابر موشک‌های چین تقویت می‌کند
رزمایش موشکی اقتدار پایدار 1404 ارتش از فردا آغاز می‌شود
آغازپرداخت حقوق مردادماه بازنشستگان کشوری از عصر امروز /واریز مبلغ متناسب سازی
بنزین یا خودرو؟
نمایش اتحاد امت اسلامی در همایش اهل سنت در حرم مطهر رضوی
امیر سرتیپ نصیرزاده: موشک‌های پیشرفته ایران آماده مقابله با رژیم صهیونیستی هستند
اجرای طرح ویژه «100 شب، 100 بازدید» برای شناسایی و برخورد با مصارف غیرمجاز
آسمان ایران بار دیگر میزبان ایرلاین‌های خارجی شد
زمان آزمون صلاحیت حرفه‌ای پرستاری مشخص شد+لینک سامانه
گفت‌وگوی تلفنی پوتین با بن‌سلمان و رئیس‌جمهور برزیل درباره اوکراین
واریز حقوق مردادماه بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی آغاز شد+جدول واریز
کشف 80 کیلوگرم مواد مخدر و دستگیری قاچاقچی سابقه‌دار در مشهد
شهادت ستاره سابق تیم ملی بسکتبال فلسطین در غزه
هشدارمدیرعامل شرکت ملی گاز نسبت به ناترازی گاز
جزییات حادثه دلخراش اتوبوس در هرات+فیلم و آمار فوتی ها
نتایج آزمون سمپاد و نمونه دولتی پایه دهم اعلام شد+لینک سامانه
X
آگهی تبلیغاتی