×
سیاسی
شناسه خبر : 208161
تاریخ انتشار : یکشنبه 1403/10/23 ساعت 09:32

ابراهیم ایوبی*

ابعاد حقوقی انتقال پایتخت

تغییر پایتخت که از تشکیل استان مهمتر خواهد بود به مصوبه مجلس نیاز دارد، هرچند این قانون و قانون اساسی در این زمینه ساکت هستند. دولت تصمیم خود را بی‌نیاز به تصویب قوه مقننه می‌داند. با تغییر پایتخت، تشکیلات حاکمیت از جمله ارکان قوای سه‌گانه و نهادهای وابسته از تهران به مکران منتقل خواهند شد.

نورنیوز-گروه سیاسی: هفته گذشته سخنگوی دولت از انتقال پایتخت به شهر «مکران» در جنوب استان سیستان و بلوچستان خبر داد. فاطمه مهاجرانی دلیل این تصمیم را مشکلات جمعیتی و کمبود آب در تهران عنوان کرد. همچنین با اعلام تشکیل دو شورا برای بررسی مشکلات پایتخت و اقتصاد دریا محور؛ اضافه کرد: «فعلاً در واقع داریم درباره این مسئله کار می‌کنیم تا بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشد اما موضوع آن قدر فوری نیست».

اما سومین سفر مسعود پزشکیان به استان سیستان و بلوچستان در مدت کوتاه ریاست‌جمهوری و برنامه بازدید از مکران، در کنار افتتاح 45 کیلومتر راه گذر بزرگراهی در نوار ساحلی مکران توسط وزیر راه و شهرسازی نشان می‌دهد موضوع جدی است. احمد وحیدی، وزیر پیشین کشور چند ماه پیش گفته بود، انتقال پایتخت به مبلغی حدود 1000 میلیارد دلار نیازمند است.

قدمت «پایتخت» یا مقر حکمرانان در ایران به هزاران سال پیش می‌رسد. از شهر «اَوان» در تمدن ایلام حدود 5000 سال پیش تا بعد‌ها هگمتانه (دوران مادها)، پاسارگاد (هخامنشیان)، نیشابور (طاهریان)، آمل (طبرستان)، سلطانیه (ایلخانیان) تا دوران معاصر که به اصفهان (صفویه)، مشهد (افشاریه)، شیراز (زندیه) و در نهایت تهران آقامحمدخان قاجار تهران را در سال 1165 پایتخت خود قرار داد که تا به امروز ادامه دارد. ایران در این 5000 سال حدود 50 پایتخت داشته است که نشانگر عدم ثبات سیاسی/اداری در کشور است.

گفته شده در دنیای معاصر 77 کشور جهان پایتخت خود را تغییر دادند  که حدود 30 مورد به یک قرن گذشته بر می‌گردد؛ از مشهورترین این جابه‌جایی‌ها در منطقه ما می‌توان به انتقال سنت پترزبورگ در روسیه، کراچی به اسلام‌آباد در پاکستان و آلماتی به نور سلطان در قزاقستان اشاره کرد. در قانون اساسی مشروطه که در سال 1285 خورسیدی به تصویب رسید، برای نخستین بار در یک متن حقوقی به پایتخت اشاره شد. اصل چهارم بیان می‌داشت: «پایتخت ایران طهران است».

این اصل در همه دوران قاجار و پهلوی رعایت شد. گرچه در اصل 22  پیش‌نویس اولیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که  با مشارکت حقوقدانانی چون حسن حبیبی، ناصر کاتوزیان، محمدجعفر جعفری‌لنگرودی و... تهیه شد، آمده بود «مرکز کشور ایران، تهران است»؛ اما در متن نهایی قانون اساسی حذف شد. این اصل می‌توانست در فصل دوم با عنوان «زبان، خط، تاریخ و پرچم رسمی کشور» بیاید. قانون اساسی در خصوص مسائل جغرافیای سیاسی، تنها در اصل هفتاد و هشتم به موضوع ممنوعیت تغییرات مرزی به عنوان یک اصل و شروط سختگرایانه تغییر مرز کشور به شکل استثنائی چون تصویب چهارپنجم مجموع نمایندگان پرداخته است.

در دیگر اسناد بالادستی همچون سند «چشم‌انداز بیست ساله ایران در افق 1404 هجری شمسی» که سال آینده مدت آن به پایان می‌رسد، «سیاست‌های کلی نظام» و همچنین «قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران» سخنی از پایتخت و انتقال آن به میان نیامده است. سخنگوی دولت به تشکیل شورای اقتصاد دریامحور اشاره داشت اما دربند 4 «سیاست‌های کلی توسعه دریامحور» (16 آبان 1402) به طرح توسعه سواحل و جزایر جنوب، به‌ویژه مکران اشاره شده و نه انتقال پایتخت!«قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری» به پایتخت نمی‌پردازد؛ اما در تبصره یک ماده 9 ایجاد استان جدید را نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی می‌داند.

با این معیار، به نظر می‌رسد تغییر پایتخت که از تشکیل استان مهمتر خواهد بود به مصوبه مجلس نیاز دارد، هرچند این قانون و قانون اساسی در این زمینه ساکت هستند. دولت تصمیم خود را بی‌نیاز به تصویب قوه مقننه می‌داند. با تغییر پایتخت، تشکیلات حاکمیت از جمله ارکان قوای سه‌گانه و نهادهای وابسته  از تهران به مکران منتقل خواهند شد.

قوه مجریه همه وزارت‌خانه‌ها و معاونت‌ها را به محل جدید خواهد برد که برای انتقال کارکنان و خانواده‌های آنان به دلیل احتمال عدم موافقت همه کارمندان و نیز فقدان زیرساخت هوایی انتقال به دلیل بعد مسافت، باید فکری اندیشیده شود. قوه مقننه با سه رکن مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام به محل جدید می‌رود و ساختمان‌های تاریخی بهارستان و مجلس سنا به موزه تبدیل می‌شود.

مقر دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری از این پس مکران خواهد بود. نهادهای مرتبط با دستگاه قضا مانند کانون وکلای دادگستری مرکز، مرکزیت خود را از دست خواهد داد و تشکیلات اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری (اسکودا) در جنوب سیستان و بلوچستان تأسیس می‌شود. بهتر بود دولت پیش از اتخاذ تصمیم، موضوع را با کارشناسان مطرح می‌کرد.

* وکیل دادگستری

 


هم میهن
اخبار مرتبط
همه‌چیز درباره طرح انتقال پایتخت به مکران؛ آیا انتقال پایتخت شدنی است؟
پنج‌شنبه 1403/10/20 ساعت 16:00
نورنیوز ابعاد و پیامدهای طرح انتقال پایتخت به سواحل مکران را بررسی می کند؛
همه‌چیز درباره طرح انتقال پایتخت به مکران؛ آیا انتقال پایتخت شدنی است؟
بحث داغ انتقال پایتخت به مکران در کرانه‌های دریای عمان، این روزها نقل محافل سیاسی و اقتصادی است. امروز سفر رئیس‌جمهور به چابهار و زابل این انتقال را بیش از پیش جدی کرده، با این حال برخی آن را در حد یک ایده می‌دانند.
پایتخت پیشنهادی جدید ایران/ مکران کجاست؟ +فیلم
سه‌شنبه 1403/10/18 ساعت 17:49
پایتخت پیشنهادی جدید ایران/ مکران کجاست؟ +فیلم
بحث انتقال پیشنهادی پایتخت ایران از تهران به مکران به یکی از موضوعات اصلی برنامه‌ریزی‌های کلان کشور تبدیل شده است که این ایده، با هدف کاهش تمرکز جمعیتی و معضلات پایتخت فعلی، و نیز توسعه متوازن مناطق کمتر بهره‌مند کشور، از سوی کارشناسان و سیاست‌گذاران مورد توجه قرار گرفته است.
تصویب اساسنامه سازمان توسعه مکران کمک به توسعه منطقه مکران است
پنج‌شنبه 1402/05/26 ساعت 14:02
دبیر شورای توسعه مکران:
تصویب اساسنامه سازمان توسعه مکران کمک به توسعه منطقه مکران است
حسین دهقان از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواست که با رأی مثبت به دو فوریت اساسنامه سازمان توسعه مکران به توسعه منطقه مکران اقتصاد کشور کمک کنند.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
کاخ سفید: تحریم‌های ثانویه علیه روسیه پایان هفته اجرایی می‌شود
شهادت محیط‌بان پارک ملی گلستان در درگیری با شکارچیان غیرمجاز
معافیت مالیاتی طلا در بورس
دو وزیر غنا در سانحه سقوط بالگرد جان باختند
ایران اتهام ارسال موشک به روسیه برای جنگ اوکراین را رد کرد
تیراندازی مرگبار در پایگاه فورت استوارت ارتش آمریکا
نوسان محدود سکه و طلا در روز کم‌رمق بازار؛ کاهش معاملات به‌دلیل تعطیلی
دربی امیدها؛ تساوی بدون گل در درفشی‌فر
عراقچی: پیام‌هایی از طرف مقابل به ما رسیده است
ترامپ تعرفه واردات از هند را دو برابر کرد/هند واکنش نشان داد
پوتین امتیاز مهمی به ترامپ نمی‌دهد
وزیر خارجه آلمان: جنگ هسته‌ای نباید تکرار شود/ دیپلماسی راه‌حل ایران است
گشت‌زنی هواپیمای شناسایی آمریکایی در مناطق حساس هسته‌ای روسیه
هدیه بسته اینترنت 200 گیگی خبرنگاران شنبه فعال می‌شود
واکنش حزب الله به تصمیم دولت لبنان درباره سلاح‌های نظامی
قیمت برنج 210 تا 220 هزار تومان کاهش یافت
عکس های منتخب جهان ، 6 آگوست 2025
تعلیق یک شرکت هواپیمایی به دلیل گران‌فروشی بلیت اربعین
سرعت گرفتن پروژه تامین آب با ورود رئیس جمهور به موضوع خشکسالی
پزشکیان: نگذاریم مردم زیر چرخ فشارهای اقتصادی خرد شوند
رایزنی وزیر خارجه مصر با عراقچی و گروسی
اسپانیا خرید جنگنده‌های آمریکایی اف-35 را متوقف کرد
جشنواره فیلم ونیز هک و اطلاعات شرکت کنندگان لو رفت
موشک‌های ایران به کدام اهداف حساس اسرائیل اصابت کردند؟
عکس های منتخب ایران، چهارشنبه 15 مرداد 1404
کشف بزرگ‌ترین محموله سلاح آمریکایی در سیستان و بلوچستان+تصاویر
دروازه‌بان سابق رئال مادرید، استقلالی شد
دستگیری 37 هزار متهم اقتصادی و کشف میلیون‌ها قلم کالای احتکارشده توسط فراجا
از بمباران اتمی تا نسل‌کشی مدرن؛ سکوتی که خطر می‌آفریند
شهادت 232 و بازداشت 195 خبرنگار از ابتدای جنگ غزه
اعلام نتایج آزمون ورودی پایه هفتم مدارس استعدادهای درخشان
ایران به عضویت کمیته ارزیابی شهرهای تالابی جهان درآمد
ایران می‌تواند آسیب بزرگی به اسرائیل وارد کند
احمدیان نماینده ویژه پزشکیان شد
بیانیه سپاه پاسداران درباره واکنش قاطع به تهدیدات امنیتی
یوسف پزشکیان به سعید جلیلی پاسخ داد؛ مشاور قالیباف انتقاد کرد + عکس
روسیه: دیدار سه‌ ساعته پوتین و فرستاده ترامپ سازنده بود + فیلم
پایان هفته دوم مرداد با افت شاخص 34 هزار واحد بورس تهران
سناریوی مشترک واشنگتن و لندن؛ جوسازی هسته‌ای برای فشار بر ایران و روسیه
تمدید مهلت بخشودگی 100 درصدی جریمه دیرکرد بیمه شخص ثالث تا فردا
تاکنون یک میلیون و 700 هزار نفر برای راهپیمایی اربعین از مرزهای کشور خارج شده‌اند
در غزه، غذا اینگونه با مرگ معامله می‌شود + فیلم
تیم جدید طارمی برای فصل بعد لو رفت
گلایه قطعه‌سازان از وزیر صمت: هر دو خودروساز را به یک چشم ببینید! + فیلم
نوراینفو | شورای دفاع چه خواهد کرد؟
از رینگ بوکس تا کاخ ریاست‌جمهوری؛ کارول ناوروتسکی رئیس‌جمهور لهستان شد
ساعت بازی تراکتور و استقلال در دیدار هفته اول لیگ برتر
وام ازدواج و خرد با یک ضامن؛ دستور فرزین به مدیران بانک‌ها برای نظارت دقیق
جسد مردی گمشده بعد از 28 سال در منطقه‌ای کوهستانی پیدا شد
ظرفیت نیروگاه‌‌های بادی ایران 5 هزار مگاواتی می‌شود
X
آگهی تبلیغاتی