×
سیاسی
شناسه خبر : 181593
تاریخ انتشار : شنبه 1403/04/23 ساعت 13:26

صابر گل عنبری*

یادداشتی برای یک آغاز در راهی ناهموار!

رئیس جمهور جدید ایران تنها به فاصله چهار روز پس از پیروزی در انتخابات طی یادداشتی مردم و کشورهای منطقه را خطاب قرار داد که توجه برخی ناظران را به خود جلب کرد و شبکه العربی چهارشنبه شب در برنامه‌ای زنده با حضور کارشناسان به بررسی ابعاد و زوایای آن پرداخت.

نورنیوز - گروه سیاسی: رئیس جمهور جدید ایران تنها به فاصله چهار روز پس از پیروزی در انتخابات طی یادداشتی مردم و کشورهای منطقه را خطاب قرار داد که توجه برخی ناظران را به خود جلب کرد و شبکه العربی چهارشنبه شب در برنامه‌ای زنده با حضور کارشناسان به بررسی ابعاد و زوایای آن پرداخت.

اقدام پزشکیان از چند جهت شکلی و محتوایی مورد توجه قرار گرفته است. نخست، فاصله زمانی بسیار کوتاه یادداشت و پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری است و دوم نیز انتشار اختصاصی آن در رسانه‌ای عربی (العربی الجدید) است. 

در دو روز گذشته، حدود 30 پیام و تماس از دوستان روزنامه‌نگار و کنشگر از تونس و الجزایر گرفته تا لبنان، قطر، عربستان و عراق و... داشتم که محور آن‌ها پرسشی آمیخته به تعجب و استقبال از یادداشت درباره انگیزه و پیام آن بود. 
این واکنش‌ها هم طبیعی است؛ از این جهت که این اولین یادداشت یک رئیس جمهور ایران خطاب به منطقه آن هم در یک رسانه عربی بوده است. آنچه برای مخاطب عرب بیشتر اهمیت داشت و در لابلای بحث‌ها خودنمایی می‌کرد، شناخت انگیزه‌ها و دلالت‌های اقدام پزشکیان در سخن گفتن با منطقه چند روز پس از انتخابات و قبل از تشکیل کابینه بود. 

این اتفاق هم برخلاف ذهنیتی بود که بعضا در فضای منطقه از ایام تبلیغات انتخابات و مواضع پزشکیان در حال شکل‌گیری بود؛ مبنی بر این که اولویت نخست دولت جدید ایران نه منطقه، بلکه احیا و تقویت ارتباط با دنیای غرب و مذاکره با آمریکاست و متعاقب آن نیز پرسش‌هایی درباره تبعات چنین اتفاقی در سطح منطقه در حال بروز بود؛ هر چند استقبال از پیروزی پزشکیان متضمن نوعی رضایتمندی و خرسندی دولت‌ها در جهت کاهش تنش‌های منطقه‌ای بود.

اما این یادداشت غیرمنتظره و طرح گزاره «اَبَر اولویت سیاست خارجی» (گسترش روابط با همسایگان) را می‌توان حد یقفی برای نگرانی پیشگفته پنداشت. 

طبق رصد صورت گرفته، یادداشت این تصور را ایجاد کرد که پزشکیان راهبرد «تعامل سازنده با جهان» را از منطقه شروع می‌کند و تنش‌زدایی در مناسبات خارجی ایران را چه با غرب چه در سطح منطقه به موازات و همزمان پیش می‌برد. ناگفته هم نماند که از گذشته نیز ادبیاتی چون ضرورت همکاری منطقه‌ای و گفتگوی سازنده همواره در مواضع منطقه‌ای مقامات ایران پرپسامد بوده است، اما معمولا به دلایلی در میان منتقدان و مخالفان در چارچوب تعارفات و تاکتیک‌های دیپلماتیک به آن نگاه می‌شد؛ ولی آن چه این ادبیات را در یادداشت پزشکیان برای برخی مخاطبان حائز اهمیت و تامل ساخت، بیان آن در رسانه‌ای عربی بلافاصله پس از انتخابات بود. به نظر می‌رسد که این اتفاق نیز محصول رهیافت ضرورت بسترسازی منطقه‌ای قبل از شروع هر نوع مذاکره جدی برای رفع تحریم‌ها در تیم سیاست خارجی دولت جدید است. 

نکته دیگری که در یادداشت پزشکیان جلب توجه کرد، بعضا ادبیات اقتصادی آن بود که در راستای اولویت اقتصاد در سیاست خارجی ایشان دیده شد. 

واقعیت اما این است که با یک گل بهار نمی‌شود و با یک یادداشت نمی‌توان انتظار داشت تنش‌های عمیق در مناسبات منطقه‌ای ایران پایان یابد. چنین اقداماتی می‌تواند در خلق فضای مساعد و تلطیف آن کمک کند و تاثیر آن بیشتر بر فضای نخبگانی و رسانه‌ای است.

وضعیت منطقه گویای یک صف‌بندی چند لایه است که مهم‌ترین لایه آن با طرفیت ایران عمیق است. این صف بندی هم با متغیر اسرائیلی پیوند خورده هم با آمریکا. در این صف‌بندی، برخی بازیگران عرب به هر دلیلی چه نگرانی از ایران چه نوع روابط خود با آمریکا به شکلی غیر مستقیم در  نوعی بلوک‌بندی با مشارکت اسرائیل قرار دارند. چه بسا مهم‌ترین شاخص موفقیت و چالش پیش‌روی دولت آتی ایران تغییر در این جبهه‌بندی است. 

چالش دیگر کنترل ارسال پیام‌های متناقض از ایران به منطقه است که ناشی از برخی دوگانگی‌ها و «تعدد سخنگویان متنفذ غیر رسمی» در سیاست خارجی است و این امر معمولا کار سخنگوی رسمی دستگاه دیپلماسی ایران را تحت الشعاع خود قرار داده و این تصور حداقل نزد برخی ناظران و کشورها شکل گرفته است که اظهارات "سخنگویان غیر رسمی" منعکس کننده نگاه و مواضع واقعی تهران است نه سخنگوی وزارت خارجه. این امر در دامن زدن به تنش‌ها به خصوص در سطح مردمی و نخبگان سهیم بوده است و نمونه آن اظهارات چند سال پیش یک نماینده درباره اشغال چهار پایتخت عربی است که هنوز هم در فضای عربی سنگینی می‌کند. 

اما در مقابل شاهد این آشفتگی و پراکندگی در اعلام مواضع از جانب کشورهای منطقه به ویژه در حوزه خلیج فارس نیستیم که جز وزارت خارجه این کشورها یا مقام نخست کشوری، مقامی دیگر چه سیاسی چه نظامی چه دینی در مسائل مربوط به سیاست خارجی این کشورها اعلام موضع نمی‌کند. سر و سامان دادن به این وضعیت آشفته یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی ایران است. 

 

*‌ روزنامه نگار


نورنیوز
نظرات

آخرین اخبار
آیین‌نامه جدید بانک مرکزی درباره تحول در سیستم وثیقه‌گذاری بانکی
طرح مجلس برای تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی به دولت فرستاده شد
قیمت خودرو امروز یکشنبه 12 مرداد 1404 + جدول قیمت‌ها
پزشکیان: روابط تجاری ایران و پاکستان به‌سوی هدف 10 میلیارد دلاری حرکت می‌کند
ایران و پاکستان 12 سند همکاری در حوزه‌های مختلف امضا کردند
نتانیاهو با خلبانان اسرائیلی جنگ 12 روزه عکس گرفت؛ ایران نام و آدرس آن‌ها را منتشر کرد
4 مورد از تسهیلات ارزی برای واردات کالاهای اساسی اعلام شد +جزئیات
یاسر آسانی به استقلال پیوست
تصاویر منتشرنشده از حمله اسرائیل در مستند «به وقت اوین»؛ شهادت سربازان 18 تا 19 ساله
بولتون: ترامپ حتی نمی‌داند زیردریایی‌های هسته‌ای چگونه کار می‌کنند!
بن‌گویر در کنار تعرض‌ شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجد الاقصی +فیلم
آیت‌الله سیستانی نصب تصاویرش در مسیر پیاده‌روی اربعین را منع کرد
فرصت‌‌های همکاری با اسلام‌آباد
کاهش تعداد برگه‌های دسته چک؛ حرکت به‌ سوی حذف چک‌های کاغذی
ایران‌هراسی نسخه انگلیسی؛ فریب افکار عمومی با دروغ هسته‌ای
رهبر معظم انقلاب با درخواست استعفای صدیقی از اقامه نماز جمعه موافقت کردند
جامعه جهانی در سراشیبی هرج و مرج و سقوط اخلاقی
فعالیت‌های مرز خسروی از امروز تا 25 مرداد تعطیل شد
تأکید وزیر آموزش و پرورش بر ممنوعیت ثبت‌نام نکردن دانش‌آموزان به دلیل افت تحصیلی
قیمت طلا و سکه امروز یکشنبه 12 مرداد 1404 + جدول قیمت‌ها
مدودف خطاب به ترامپ: فیلم‌های هرزگی تو فقط دست FBI نیست؛ پس حد خودت را بدان!
جنگ شناختی
دبیری: تخلفات فروشگاه‌ها باعث مسدود شدن کد کالابرگ آن‌ها می‌شود
از فرمانده شهید غلامعلی رشید چه می‌توان گفت؟
رژه‌ای با صدای اقتدار؛ رمز صداهای عجیب سربازان پاکستانی در استقبال از پزشکیان +فیلم
تعداد ثبت‌نام کنندگان در سامانه سماح از 2 میلیون و 100 هزار نفر گذشت! +جزئیات ثبت‌نام
فرصت ثبت نام خودروهای وارداتی تا چهارشنبه +جزئیات
پزشکیان در پاکستان: برادری بین کشورهای اسلامی فراتر از سیاست است
معاون وزیر خارجه تایوان: چین آماده حمله به کشور ما است و به تنهایی از پس آن بر نمی‌آییم
پزشکیان کدام اشعار را در دفتر یادبود اقبال لاهوری نوشت؟
دولت موظف به کمک به ایرانیان خارج از کشور در شرایط اضطراری شد
ایران‌خودرو 3 خودروی جدید را به لیست فروش با تحویل 30 روزه خود اضافه کرد
آل‌کثیر استقلالی ماند!
بریتانیا برای اسرائیلی‌های ساکن در امارات هشدار امنیتی صادر کرد
رئیس جمهور لایحه جنجالی فضای مجازی را به مجلس پس فرستاد
اقبال لاهوری، گرانیگاه دیپلماسی فرهنگی ایران و پاکستان
حادثه در مسیر زائران
تصاویری از حمله هوایی رژیم‌صهیونیستی به مقر هلال احمر در خان‌یونس
وضعیت آب و هوا امروز یکشنبه 12 مرداد 1404 + وضعیت استان‌ها
چین تعرفه‌های ترامپ را نمی پذیرد
شرکت ماسک به جریمه محکوم و نقره داغ شد
افشای برنامه ریزی برای حمله به حماس در چت‌جی‌پی‌تی
پلنگ ایرانی، یک صهیونیست را درید
ماجرای «جعفر ول‌کن» چه بود؟
انقلاب در ذخیره‌سازی انرژی پاک
رئیس دوره‌ای شورای امنیت: مکانیزم ماشه علیه ایران هنوز فعال نشده است
بقایی: بیانیه‌ بس است، جهان برای نجات غزه وارد عمل شود
وزیر صمت: توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و پاکستان فردا امضاء می‌شود
وزیر خارجه انگلیس: صلح‌آمیز بودن غنی‌سازی ایران را قبول ندارم
غیبت 9 بازیکن در تمرین تیم امید؛ دو پرسپولیسی اختصاصی دویدند!
X
آگهی تبلیغاتی