نورنیوز ـ گروه فرهنگ و جامعه: با نزدیک شدن به روزهای آخرسال بازهم بحث پوشاک قاچاق و برخورد با فروشندگان آن داغ شده است. از 30 مهرماه سال 97 که ممنوعیت ورود پوشاک خارجی اجرایی شد تا امروز هر سال ستاد مبارزه با قاچاق کالا برخورد با عرضه‌کنندگان محرز پوشاک قاچاق را در اولویت برنامه‌‌های خود قرار می‌دهد. بازرسان این ستاد با جمع آوری بخشی از پوشاک قاچاق و تشکیل پرونده قضایی آنها را در اختیار سازمان اموال تملیکی قرار می‌دهند. با وجود برگزاری طرح‌‌های مختلف برای جمع آوری پوشاک قاچاق که با پلمپ فروشگاههای عرضه آنها همراه است، هنوز هم در مغازه‌ها و پاساژهای تهران می‌توان به راحتی پوشاک قاچاق پیدا کرد و خرید. انگار داستان پوشاک قاچاق پایانی ندارد. کافی است به مغازه پوشاک در یکی از مراکز خرید مهم پایتخت و یا یکی از خیابان‌‌های مرکزی شهر سری بزنید تا انواع پوشاک و کفش را که هرکدام برچسب یکی از برندهای معروف را دارند از نزدیک ببینید.
قاچاق، امان تولید را بریده است
این روزها اعتراض تولیدکنندگان نسبت به گسترش قاچاق پوشاک در آستانه شب عید در کشور بالا گرفته و خواسته اصلی تولیدکنندگان برخورد با پوشاک قاچاق در سطح عرضه است . در حال حاضر در حوزه صنعت پوشاک حداقل ۱۲۰ هزار واحد صنفی تولیدی در سراسر کشور ثبت شده و هزار واحد صنعتی تولیدی در این حوزه فعال اند. تقریبا 250 هزار واحد صنفی توزیعی هم در کشور فعالند و به طور کلی حدود 2 تا ۲.۵ میلیون نفر (آمار ثبت شده رسمی براساس واحد‌های رسمی تولید) در صنعت پوشاک کشور مشغول به کارند.
چندی قبل حمیدرضا دهقانی‌نیا - سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته بود:« قبلا پوشاک قاچاق در بازار ۳.۲ میلیارد دلار بود، اما در حال حاضر میزان آن نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.». این در حالی است که تولیدکنندگان می‌گویند بر اساس گزارش‌های میدانی، میزان قاچاق به مراتب بیش از این رقم است. مدتی پیش مجید افتخاری، عضو هیئت مدیره اتحادیه پوشاک ایران گفت:« در حال حاضر با بالاترین حجم حضور پوشاک قاچاق در سطح عرضه مواجه هستیم و اخیرا علاوه بر پاکستان و ترکیه و بنگلادش، در‌های چین هم باز شده و این کشور در حال جبران عقب افتادگی‌های خودش در دوران کرونا است و کالاهای استوک و تاناکورا به صورت کیلویی و با قیمت خیلی پایین از این کشور وارد ایران می‌شود.»
اکنون بازار پوشاک عبدل آباد در اختیار اجناس بنگلادشی، بازار تهران در اختیار چینی‌ها و مهاباد و سقز بورس پوشاک استوک اروپایی است. بازار پوشاک در حد بالایی در اختیار کالای قاچاق استوک قرار گرفته و نمی‌توان با آن رقابت کرد. تولیدکنندگان پوشاک داخلی تخمین می‌زنند در حال حاضر حدود سه و نیم میلیارد دلار پوشاک قاچاق در سطح کشور وجود دارد که این میزان معادل بیش از ۳۰ درصد حجم بازار پوشاک در ایران است. به نظر ایشان حجم قاچاق پوشاک، به خلاف آنچه سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق ارز و کالا گفته، نه تنها کم نشده بلکه حتی تاحدودی اضافه هم شده است.
مجید نامی نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران می‌گوید 40 تا 50 درصد پوشاک موجود در بازار ایران قاچاق است که به‌صورت استوک یا مسافرتی وارد می‌شود. این یکی از تازه‌ترین آمارهای ارائه‌شده درباره قاچاق پوشاک است . نامی همچنین گفته:« مطابق برآوردها، بزرگی بازار پوشاک ایران ۹ میلیارد دلار است که ۵.۵ میلیارد دلار آن در داخل تولید می‌شود و بقیه قاچاق است.» وی خاطرنشان کرد: «این اتحادیه با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت مشغول تدوین سند راهبردی صنعت نساجی و پوشاک است تا ظرفیت‌های خالی یا معطل مانده را احیا کرده و همچنین به افزایش ظرفیت‌های موجود بپردازد.»
نامه به رهبری
درحالی که طرح سراسری برخورد با قاچاق پوشاک از ابتدای دی ماه آغاز شده اما نگرانی تولید کنندگان پوشاک از به خطر افتادن وضعیت تولید داخلی در بازار شب عید و پر شدن بازار از پوشاک قاچاق باعث شد تا اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران همانند تولید کنندگان لوازم خانگی درنامه‌‌‌ای به مقام معظم رهبری خواستار دستور ایشان برای مقابله با پوشاک قاچاق شوند. در بخشی از این نامه آمده است: «اگرچه بر اساس فرمان حضرت‌عالی می‌بایست عزم جدی دستگاههای متولی مبارزه با قاچاق کالا بر این باشد که عمل قاچاقچی کاملاً بدون صرفه و همراه با خطر باشد و جنس قاچاق از پیش از مبادی ورودی تا محل عرضه آن در بازار، آماج اقدامات گوناگون این مبارزه قرار گیرد، متأسفانه هم اکنون شاهدیم مقابله در تمام عرصه‌ها رها شده و هم اکنون بازار پوشاک کشور متأثر از قاچاق بیش از سه میلیارد دلاری است که متولیان ذی‌ربط با ارائه آمارهای غلط، به‌جای انجام وظایف خود در جهت برخورد سعی در پنهان‌کردن این معضل دارند درحالی‌که هیچ حرکت عملیاتی و مثبتی در جهت مقابله با این معضل بالاخص در سطح عرضه مشاهده نمی‌شود.»
درحالی که اتحادیه تولید پوشاک مدعی است هیچ برخوردی در موضوع قاچاق پوشاک از سوی مسئولان ذی ربط انجام نمی شود، مدیرکل صنایع و منسوجات وزارت صمت از جمع آوری 40 میلیارد تومان پوشاک قاچاق در هفته اول بهمن ماه خبر داد. محسن گرجی در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به برخوردهای صورت‌گرفته با پوشاک قاچاق گفت: «سطح عرضه در کشور دارای گستردگی است و در گام اول، از شهریور ماه مبارزه با قاچاق را به ۱۲۵ برند از جمله برندهای آدیداس، نایک، زارا و دیزل محدود کردیم که قاچاق بودنِ آن محرز شده و شک و شبهه‌ای در این مساله وجود ندارد. هر فروشنده‌ای که این برندها را عرضه کند، وارد حیطه قاچاق شده و در این راستا فهرستی با همکاری اتحادیه‌های تخصصی و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا نهایی و در برنامه اقدام قرار دادیم.»
همچنین یاسر سوادکوهی، مدیر کل هماهنگی امور مقابله و رصد مالی قاچاق از مسدود شدن ۳۰۰ وبسایت که برندهای غیرمجاز به فروش می‌رساندند با دستور دادستانی خبر داد. وی افزود: «80 درصد فروشگاه‌هایی که سال گذشته به دلیل عرضه پوشاک قاچاق، با آنها برخورد شده در حال حاضر پوشاک با برند ایرانی عرضه می‌کنند.» رئیس پلیس امنیت اقتصادی پایتخت هم در آذرماه از کشف ۳۰ میلیارد ریال انواع پوشاک قاچاق در بازار تهران خبر داد.
وقتی مرغ همسایه غاز است
فیلم کوتاهی از ازدحام عجیب مردم در پشت مرز رازی با چمدان‌‌های خالی برای سفر به شهر وان ترکیه که مهرماه امسال منتشر شد بار دیگر این واقعیت تلخ را به رخ کشید که برخی از مردم هنوز هم به پوشاک برند خارجی اعتماد بیشتری دارند و توجهی به این موضوع نمی کنند که برخی از این پوشاک به شکل تاناکورا و بدون کیفیت با نام برند مخصوص عرضه می‌شود. در فصل حراج بازارهای ترکیه، برخی از مردم به تصور این که پوشاک با کیفیت و ارزان قیمت می‌خرند چمدان به دست از مرز زمینی به این کشور سفر می‌کنند تا چمدان‌‌های شان را پر کنند.
مسعود، مشتری پروپاقرص حراج‌‌های ترکیه است. می‌گوید:« پوشاک برند را با قیمت خیلی پایین تر از ایران می‌توان در این حراج‌ها خرید. من و دوستانم همیشه از مرز زمینی رازی به وان می‌رویم و آنجا از حراج هایی که برقرار است پوشاک یک سال خودمان را می‌خریم. در تهران خیلی از مغازه داران اجناس بی کیفیت شان را به اسم برند با قیمت بالا می‌فروشند.»
برخی از مردم تصور می‌کنند اجناسی که در کشورهای همسایه فروخته می‌شود همگی از برندهای اصلی و با کیفیت هستند درحالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از این پوشاک‌ها از کشورهای بنگلادش و پاکستان و چین به ترکیه و حتی ایران قاچاق می‌شود. حجت‌الله قاسمی رئیس اداره بازرسی و کشف کالای قاچاق اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان تهران هم با تایید این موضع می‌گوید: «ممکن است بخشی از پوشاک با برندهای محرز، اصلی باشند؛ اما بخش عمده‌ای از این پوشاک استوک، فلهای، کیلویی و تاناکورایی هستند. مردم باید بدانند عمده پوشاک قاچاق که در حال حاضر به نام برندهای معروف در فروشگاههای کشور عرضه می‌شود، همان برند اصلی که در کشورهای دیگر ارائه می‌شود، نیست. در واقع این کالاها به‌صورت استوک، فلهای، کیلویی و حتی پوشاک دست‌دومی هستند که با یک شست‌وشو، با قیمت‌های بسیار بالایی به فروش می‌رسند و متأسفانه مردم، عموماً نسبت به پیامدهای بهداشتی سنگینی که برای آنان به وجود می‌آورد، آگاهی ندارند.»
اسماعیل از کوله بران سردشتی است که سالها همراه با گروهی از جوانان روستاهای سردشت اجناس قاچاق را به کول می‌گیرند و با عبور از کوهستان آنها را تحویل صاحبان بار می‌دهند. او با اشاره به اینکه بار بسیاری از کولبران، پوشاک قاچاق است می‌گوید: «این پوشاک از چین و بنگلادش توسط خریداران به اربیل عراق منتقل می‌شود. ما هم با تاریک شدن هوا به آن طرف مرز می‌رویم و این پوشاک را که خیلی از آنها هم فلهای و استوک و تاناکورایی است به کول می‌گیریم و نیمه شب آنها را به این طرف مرز منتقل می‌کنیم. این پوشاک با ماشین‌‌های تویوتا به مهاباد منتقل می‌شوند و از آنجا هم در بسته‌‌های مختلف با اتوبوس به شهرهای مختلف از جمله تهران منتقل می‌شود. در تهران هم واسطه‌ها پوشاک را تحویل می‌گیرند و آنها را در بازار پخش می‌کنند.» سهم کولبران از پوشاک قاچاق همان کرایه حمل بار است . بازار تاناکورای مهاباد هم یکی از مکان هایی است که پوشاک استوک و دست دوم فروخته می‌شود. خیلی از پوشاکی هم که در این بازار فروخته می‌شود توسط کولبران آورده می‌شود.
شناسه‌‌‌ای برای جلوگیری از قاچاق
یکی از راهکارهای وزارت صمت برای جلوگیری از قاچاق پوشاک شناسه دار شدن این کالا است. به اعتقاد مدیران وزارت صمت شناسه دار شدن، مهمترین ابزار برای تمایز کالای ساخت داخل با کالای قاچاق است. طرح شناسه دار شدن پوشاک از اول دی ماه آغاز شده و این طرح با هدف جلوگیری از عرضه پوشاک قاچاق ابتدا از فروشگاههای زنجیره‌ای آغاز و به مرور در ماه‌های بعد شامل باقی فروشگاه‌ها نیز می‌شود. محسن گرجی - مدیرکل دفتر صنایع پوشاک وزارت صمت- درباره آغاز اجرای طرح شناسه‌دار شدن پوشاک می‌گوید: «شناسه کالا یک کد ۱۶ رقمی است که نشان می‌دهد کالا توسط چه کارگاهی و با چه مشخصاتی، با چه جنس و رنگی تولید شده است. این کد قابلیت رصد و رهگیری کالا را دارد و مهمترین ابزار برای تمایز کالای ساخت داخل با کالای قاچاق است.» او با بیان اینکه مهمترین کارکرد این شناسه در حوزه پوشاک، به شرط محقق شدن کامل این پروژه، تفکیک کالای قاچاق از کالای ساخت داخل است، گفت: «در حال حاضر در حوزه تولید پوشاک ۵۵۵۳ عدد شناسه کالا ثبت شده است. کالایی که قاچاق باشد شناسه کالا ندارد و به واسطه نداشتن شناسه کالا به عنوان کالای قاچاق در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس هر فروشگاهی که کالا را بدون شناسه اظهار کند این جنس کالای قاچاق لحاظ می‌شود.»
با تمام این اقدامات و تدابیر،چیزی که به شکل مشهود پیش چشم همه شهروندان است جولان پوشاک قاچاق اعم از اصل یا استوک،در فروشگاههای سطح شهر است. هجوم مردم برای خرید شب عید به این فروشگاه‌ها از همین حالا شروع شده است. در این ماجرا البته وضعیت اقتصادی مردم، بی تأثیر نیست اما در هرحال، ورود هر قطعه پوشاک قاچاق به کشور در حکم شل شدن پیچ یکی از دستگاههای تولید داخل است. نهادهای متولی مقابله با این قاچاق هم انگار نتوانسته اند هنوز به سطحی از توفیق برسند که نگرانی‌‌های تولیدکنندگان داخلی را برطرف نمایند.
نورنیوز