نورنیوز - گروه بین الملل: انتخابات شهرداری‌ها که یکشنبه گذشته در ترکیه برگزار شد و بنا بر ماهیت قرار بود یک انتخابات کمتر سیاسی باشد، عملا به یکی از سیاسی‌ترین انتخابات‌ها در ترکیه معاصر تبدیل شد. اهمیت این انتخابات از این نظر است که می‌تواند شروع پایان دوران اردوغان در ترکیه باشد. باخت سنگینی که حزب اردوغان (حزب عدالت و توسعه) در این انتخابات محلی متحمل شد، از زمان شروع موفقیت‌های او و حزبش در اوایل دهه 2000 تاکنون بی‌سابقه بوده است. کاندیداهای طرفدار اردوغان در شهرهای اصلی ترکیه مانند آنکارا، استانبول، ازمیر و نیز در 19 مرکز شهری عمده دیگر، حتی برخی شهرهای واقع در مناطق سنتی‌تر مجاور دریای سیاه و آناتولی مرکزی، متحمل شکستی قاطع شدند و این در حالی بود که حزب عدالت و توسعه دست به بسیجی گسترده برای پیروزی در این انتخابات زده بود.
اردوغان توجه داشت که آینده سیاسی‌اش در گرو بازپسگیری شهرهای اصلی ترکیه، به‌ویژه استانبول، از احزاب رقیب و سپردن آنها به شهردارانی از حزب عدالت و توسعه است. به‌این‌دلیل او شخصا تلاش بسیاری برای تبلیغ کاندیداهای حزبش کرد. شرکت او در هفته قبل از رأی‌گیری در کارزارهای انتخاباتی به نفع کاندیداهای حزبش گسترده بود. او در شب قبل از رأی‌گیری نیز نمازی نمادین در مسجد ایاصوفیه گزارد. عزم اردوغان به بازپسگیری استانبول عملا خود او را به رقیب اصلی امام‌اوغلو، کاندیدای رقیب از حزب جمهوری‌خواه خلق، تبدیل کرد. برخی ناظران از این نظر این مبارزات انتخاباتی را یک رقابت زودرس بین او و امام‌اوغلو، شهردار پیروز استانبول، تلقی کرده‌اند. هم‌زمان شرکت اردوغان در مبارزات انتخاباتی موجب بسیج بیشتر مخالفان او در استانبول و در سراسر ترکیه نیز شد. شکست کاندیدای مورد حمایت اردوغان در استانبول با فاصله حدود 10 درصد از امام‌اوغلو، دوام او مانند خاری در پهلوی اردوغان را تضمین کرد. این تحول به‌ویژه از آن نظر مهم است که در صورت کاندیدا‌شدن مجدد اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری 2028 امام‌اوغلو که عملا به نماد امید برای مخالفان اردوغان تبدیل شده است، به احتمال زیاد رقیب او خواهد بود. پیروزی قاطع امام‌اوغلو این بار برخلاف پیروزی شکننده‌اش در انتخابات 2019 ممکن است سدی نیز در برابر چالش‌های سیاسی و قضائی قبلی مخالفانش باشد. پیامد دیگر شکست حزب اردوغان می‌تواند این باشد که او را در تهیه مقدمات برای کاندیداتوری مجدد در انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 2028 با مشکل مواجه کند. برای این منظور، اردوغان ناچار است دوباره دست به تغییر قانون اساسی بزند که با توجه به این شکست و اکثریت ناکافی حزب او در مجلس ترکیه احتمال موفقیتش از هر زمان دیگر کمتر خواهد بود.
سخنان اردوغان بعد از شکست انتخاباتی‌اش نیز برای تقویت دموکراسی در ترکیه نویدبخش بود. او در سخنانی خطاب به حامیانش از دموکراسی به عنوان «پیروز اول این انتخابات» یاد کرد. او با اشاره به اینکه حزبش نتوانسته است نتیجه مورد انتظار را در انتخابات محلی به دست آورد، گفت: «خواهیم کوشید تا در شهرهایی که ملت به کسان دیگری رأی داد، ایجاد اعتماد کنیم». او افزود: «پیام رأی‌دهندگان را شنیدیم. اگر اشتباهی کرده‌ایم، در رفع آن خواهیم کوشید و اگر موضوعی را نادیده گرفته‌ایم، جبران خواهیم کرد». اردوغان خدمات بزرگی به ترکیه کرده است که احیای اقتصاد آن کشور و کوتاه‌کردن دست نظامیان از سیاست در رأس آن قرار دارد؛ اما میل او به مادام‌العمر کردن حکومتش مانند موارد مشابه، هم برای خودش و هم برای کشورش مشکل‌ساز شده است. این میل تاکنون به اعتبار او و به ارزش دستاوردهایش لطمه زده است. اگر با توجه به سخنانش بر این میل خود فائق آمده باشد، هم به کشورش، هم به جایگاه خود در تاریخ کشورش خدمت بزرگی کرده است. انتخابات شهرداری‌ها می‌تواند راه را برای آینده‌ای متفاوت برای ترکیه و تطبیق سیاست ترکیه با تحولاتی که در سال‌های اخیر در آن کشور روی داده، بگشاید. گشوده‌شدن دورنمایی جدید در برابر جامعه از طریق صندوق رأی به خودی خود تحول مهمی در راستای نهادینه‌کردن و تقویت دموکراسی در ترکیه است. پذیرش شکست از سوی اردوغان بیش‌ازپیش ناظران را به آینده دموکراسی در ترکیه امیدوار کرده است.
این تحول برای خاورمیانه نیز که چندان با تغییر از طریق صندوق رأی آشنا نیست، تحول مثبت و میمونی است. تقویت دموکراسی در ترکیه و تقویت سنت حل اختلافات از طریق صندوق رأی می‌تواند بر مناطق پیرامونی ترکیه نیز اثرات مثبتی داشته باشد. اگر دموکراسی را قبل از هر چیز توان به زیر کشیدن صاحبان قدرت به شکلی مسالمت‌آمیز و از طریق صندوق رأی معنی کنیم، این انتخابات را می‌توان گامی بلند در ترکیه به سمت دموکراسی و عاملی اثربخش برای کل منطقه به شمار آورد.
* دیپلمات پیشین
روزنامه شرق