بانک‌های بزرگ چین با محوریت چهار غول مالی چندتریلیون‌دلاری، فاصله خود را با رقبای غربی روزبه‌روز افزایش داده‌اند و «محور مالی جهان» آرام‌آرام در حال چرخش از وال‌استریت به شانگهای است.
نورنیوز-گروه اقتصادی: تازه‌ترین گزارش نهاد اطلاعات مالی جهانی «اِس‌اَند‌پی گلوبال مارکت اینتلیجنس»، نظام بانکی چین با اقتداری بی‌سابقه، جایگاه نخست تا چهارم جهان را از آن خود کرده است. چهار بانک بزرگ این کشور شامل بانک صنعتی و بازرگانی چین (ICBC)، بانک ساخت‌وساز چین، بانک کشاورزی چین و بانک چین اکنون با مجموع بیش از ۲۱ تریلیون دلار دارایی، بخش قابل توجهی از ثروت مالی جهان را در اختیار دارند.
در صدر این فهرست، بانک صنعتی و بازرگانی چین با حدود ۵.۷ تریلیون دلار دارایی همچنان پادشاه بی‌رقیب نظام بانکی جهانی است. پس از آن، بانک ساخت‌وساز چین با ۵ تریلیون دلار، بانک کشاورزی چین با ۴.۹ تریلیون دلار و بانک چین با ۴.۲ تریلیون دلار قرار دارند. این چهار غول آسیایی در مجموع، بیش از یک‌چهارم از کل دارایی بانک‌های برتر جهان را در اختیار گرفته‌اند.
در رده پنجم، نخستین نماینده غرب، یعنی بانک جی‌پی مورگان چیس آمریکا با ۳.۷ تریلیون دلار دارایی دیده می‌شود. پس از آن، بانک میتسوبیشی یو.اف.جی ژاپن با ۳ تریلیون دلار، بانک اچ‌اس‌بی‌سی بریتانیا با ۲.۹ تریلیون دلار، بانک بی‌ان‌پی پاریباس فرانسه و بانک آمریکا با حدود ۳ تریلیون دلار در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
شکاف شرق و غرب در آهنگ رشد مالی
آمارها نشان می‌دهد که طی سال گذشته، رشد دارایی بانک‌های چینی بین ۹.۶ تا ۱۱.۱ درصد بوده است؛ در حالی که میانگین رشد بانک‌های بزرگ غربی، کمتر از سه درصد گزارش شده است. این شکاف در نرخ رشد، نشانه‌ای روشن از تغییر محور توازن مالی جهانی است. اگر روند کنونی ادامه یابد، تا سال‌های آینده، سهم بانک‌های آسیایی از کل دارایی‌های بانکی جهان از ۴۵ درصد کنونی فراتر خواهد رفت.
کارشناسان معتقدند این جهش چشمگیر، نتیجه ترکیب چند عامل کلیدی است: بازار داخلی عظیم چین، حمایت گسترده دولت از نهادهای بانکی، و تمرکز نظام اقتصادی پکن بر تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی و فناوری. همچنین، سیاست‌های خارجی چین در چارچوب طرح «یک کمربند، یک راه» فرصت‌های جدیدی را برای گسترش نفوذ مالی این کشور در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین فراهم کرده است.
چالش‌های شفافیت و پایداری در شرق
با وجود این سلطه کم‌نظیر، مسیر پیش‌روی بانک‌های چینی بدون چالش نیست. نخستین مسئله، ساختار مالکیت عمدتاً دولتی این بانک‌هاست که گاه باعث تردید در استقلال تصمیم‌گیری مالی و شفافیت عملکرد می‌شود. از سوی دیگر، بحران بازار املاک چین، رشد اقتصادی کندتر و فشار بر نرخ‌های بهره، ریسک‌های تازه‌ای را بر ترازنامه بانک‌های این کشور تحمیل کرده است.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که اگرچه حجم دارایی این بانک‌ها عظیم است، اما بخشی از آن در قالب وام‌های بلندمدت به بخش‌های پرریسک اختصاص یافته و می‌تواند در آینده چالش‌آفرین شود. همچنین، نسبت بازده سرمایه در بانک‌های چینی طی سال ۲۰۲۳ به کمترین حد ده سال اخیر رسیده است. این موضوع ضرورت بازنگری در شیوه مدیریت ریسک و افزایش شفافیت مالی را برجسته می‌سازد.
آیا دوران سلطۀ وال‌استریت پایان یافته است؟
در مقابل، بانک‌های غربی همچنان از نظر فناوری مالی، خدمات دیجیتال، و استانداردهای نظارتی، در جایگاهی ممتاز قرار دارند. ایالات متحده، ژاپن، بریتانیا و فرانسه مجموعاً نیمی از ۲۰ بانک برتر جهان را در اختیار دارند. با این حال، سرعت رشد و انباشت سرمایه در شرق، به‌ویژه در چین، معادله سنتی قدرت در نظام مالی را دگرگون کرده است.
به نظر می‌رسد جهان در آستانۀ انتقال آرام قدرت بانکی از غرب به شرق قرار گرفته است؛ انتقالی که نه با شعار، بلکه با آمار و دارایی واقعی رخ می‌دهد. وال‌استریت همچنان قلب سرمایه‌داری جهانی است، اما ضربان تازه‌ای در شانگهای و شنزن شنیده می‌شود؛ ضربانی که شاید در دهۀ آینده، نظم مالی جهان را از نو تعریف کند.