چالش‌های سیاست امنیت غذایی و معیشت ایرانیان

نورنیوز-گروه اقتصادی: بررسی‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد حبوبات و سبزیجات با تورم سالانه ۶۶ درصدی در تیرماه ۱۴۰۴ رکورددار گرانی در سبد مصرفی خانوارها شدند؛ گروهی که جایگزین اصلی گوشت قرمز برای دهک‌های ضعیف جامعه بود. این رشد قیمت، نه‌تنها سفره اقشار کم‌درآمد را کوچک‌تر کرده بلکه امنیت غذایی کشور را با تهدیدی مستقیم روبه‌رو ساخته است. ریشه بحران در سیاست‌های ارزی دولت آشکار است. حذف ارز ترجیحی ۲۸,۵۰۰ تومانی از حبوبات و دیگر کالاهای اساسی مانند شکر و کره، هزینه تأمین مواد غذایی ضروری را به نرخ مبادله‌ای گره زده است؛ اقدامی که افزایش قیمت‌ها را شتاب داده و فشار دومینویی بر کل سبد خانوار ایجاد کرده است. تناقض سیاستی زمانی عیان‌تر می‌شود که بدانیم سالانه ۵۰۰ میلیون یورو ارز ارزان برای واردات روغن پالم تخصیص می‌یابد؛ محصولی که بیش از ۸۵ درصد آن در صنایع شیرینی و شکلات مصرف شده و به گفته وزارت بهداشت، مصرف مداومش سلامت جامعه را تهدید می‌کند. در مقابل، حبوبات تنها به ۳۰۰ میلیون یورو ارز نیاز دارند، اما از شمول این امتیاز خارج شده‌اند. نتیجه، حذف پروتئین ارزان از سفره مردم و جایگزینی آن با کالایی مضر برای سلامت است. افزون بر این، بحران نهاده‌های کشاورزی نیز به تهدیدی تازه بدل شده است. در حالی که نیاز شش‌ماهه کشور به سموم و آفت‌کش‌ها ۳۰ هزار تن برآورد می‌شود، تاکنون فقط ۵ هزار تن تأمین شده است. چنین خلأیی، تولید داخلی را در برابر خشکسالی و هجوم آفات بی‌دفاع گذاشته و چشم‌انداز امنیت غذایی را تیره‌تر کرده است. ترکیب این سیاست‌ها ــ حذف حمایت از کالاهای ضروری، تداوم ارز ارزان برای محصولی غیرضروری و پرخطر، و ضعف در تأمین نهاده‌های تولید ــ به معنای فشار مضاعف بر اقشار آسیب‌پذیر و تضعیف امنیت غذایی کشور است؛ مسیری که اگر اصلاح نشود، می‌تواند به بحرانی اجتماعی و اقتصادی بدل گردد.