عملیات شکست حصر آبادان، نه فقط یک پیروزی نظامی بلکه نقطه عطفی راهبردی در تاریخ جنگ تحمیلی بود. این عملیات با تلفیق ایمان مردمی، رهبری دینی، ابتکار نظامی و پیامدهای اقتصادی-سیاسی، موازنه جنگ را تغییر داد و الگویی ماندگار برای مقاومت منطقه‌ای ساخت.
نورنیوز-گروه سیاسی: آبادان به دلیل جایگاه ژئوپلیتیک و اقتصادی‌اش، قلب تولید انرژی ایران بود. پالایشگاه‌های آبادان، بخش بزرگی از نیاز داخلی و صادرات نفت کشور را تأمین می‌کردند و همین اهمیت اقتصادی، این شهر را به نقطه‌ای حساس در آغاز جنگ تحمیلی تبدیل کرد. سقوط آبادان می‌توانست دسترسی عراق به خلیج فارس را تضمین کند، جریان انرژی ایران را مختل سازد و امکان اعمال فشار اقتصادی علیه کشور را فراهم آورد. علاوه بر این، از نظر امنیت ملی، سقوط آبادان معنای از دست رفتن بخشی از سرزمین اصلی ایران را داشت که پیامدهای روانی و استراتژیک گسترده‌ای بر کشور می‌گذاشت. بنابراین رفع حصر آبادان نه یک گزینه انتخابی بلکه ضرورت راهبردی در دستور کار رهبری و فرماندهی نظامی قرار گرفت.
ایمان و رهبری؛ موتور اصلی عملیات
رهبری امام خمینی(ره) و تکیه بر روحیه مردمی، ستون اصلی موفقیت شکست حصر آبادان بود. فرمان تاریخی ایشان مبنی بر «شکستن حصر آبادان» به یک نقطه عطف در جنگ تبدیل شد و انگیزه‌ای فراگیر ایجاد کرد. این فرمان نه صرفاً یک دستور نظامی بلکه پیامی معنوی بود که وحدت نیروهای ارتش، سپاه و بسیج مردمی را تضمین کرد. آموزه‌های دینی، روحیه جهادی و باور به پیروزی، سبب شد رزمندگان با کمترین امکانات، اراده‌ای فراتر از ظرفیت‌های مادی را در میدان نبرد نشان دهند. این ترکیب از رهبری معنوی، انسجام ملی و مدیریت عملیاتی، عامل کلیدی در موفقیت عملیات شد.
نقش آیت‌الله جمی و مردم آبادان
یکی از عوامل مهمی که مانع سقوط شهر آبادان شد، رهبری هوشمندانه و معنوی آیت‌الله غلامحسین جمی، نماینده امام و امام‌جمعه آبادان، و مقاومت بی‌بدیل مردم این شهر بود. ایشان با حضور مستمر در میدان، هدایت معنوی و حمایت از رزمندگان، پیوندی عمیق میان ایمان دینی و اراده ملی ایجاد کرد. مردم آبادان با تحمل سختی‌های فراوان، در طول ۳۴۰ روز محاصره با فداکاری و ایستادگی مثال‌زدنی، نگذاشتند دشمن به هدف خود برسد. این مقاومت جانانه با تقدیم بیش از ۵ هزار شهید، نشان از عزم راسخ و روحیه جهادی آنان داشت و آبادان را به نماد صلابت و ایستادگی ایران بدل ساخت.
عملیات ثامن‌الائمه؛ نقطه عطف در جبهه‌ها
عملیات ثامن‌الائمه (ع) در مهرماه ۱۳۶۰، پس از ۳۴۰ روز محاصره، آبادان را آزاد کرد. این عملیات با طراحی مشترک سپاه و ارتش، مشارکت فعال نیروهای مردمی و استفاده از تاکتیک‌های نوین جنگی، توانست بیش از ۱۵۰ کیلومتر مربع از خاک ایران را آزاد کند و ضربه‌ای سنگین به ارتش عراق وارد سازد. این پیروزی نه تنها یک موفقیت نظامی بلکه اثباتی بر توانایی مدیریت راهبردی جنگ و هماهنگی نیروهای نظامی بود. شکست حصر آبادان به‌عنوان نخستین تجربه موفق همکاری کامل سپاه و ارتش، الگویی برای عملیات‌های بعدی چون فتح‌المبین و طریق‌القدس شد و مایه تقویت روحیه ملی گردید.
پیامدهای اقتصادی و بین‌المللی
شکست حصر آبادان، ابعاد اقتصادی و بین‌المللی گسترده‌ای داشت. از نظر اقتصادی، آزادسازی آبادان به معنای حفظ جریان تولید و صادرات نفت و جلوگیری از آسیب جدی به اقتصاد کشور بود. از منظر سیاسی و بین‌المللی، این رخداد پیام روشنی به جهان داشت: ایران قادر به ایستادگی در برابر تهاجم نظامی و حفظ تمامیت ارضی خود است. شکست حصر آبادان تأثیری مستقیم بر معادلات منطقه‌ای گذاشت و پیامدهایی برای سیاست‌های کشورهای همسایه و جریان‌های مقاومت منطقه‌ای داشت. تجربه آبادان بعدها در شکل‌گیری تفکر راهبردی مقاومت در لبنان، فلسطین و دیگر نقاط منطقه بازتاب یافت.
از آبادان تا الگوی مقاومت منطقه‌ای پیروزی آبادان فراتر از یک رخداد نظامی، به یک الگوی مقاومت بدل شد. این الگو نشان داد که ترکیب ایمان، هم‌افزایی نیروهای مردمی و ارتش، و رهبری راهبردی می‌تواند در برابر نیروی برتر نظامی موفق باشد. این تجربه بعدها در ادبیات راهبردی مقاومت منطقه‌ای تکرار شد و تا امروز الهام‌بخش جنبش‌های آزادی‌خواهی بوده است. آبادان، به‌عنوان نماد مقاومت ملی، در حافظه جمعی ایران و جریان‌های مقاومت منطقه‌ای جایگاه ویژه‌ای یافته و بخش مهمی از میراث راهبردی کشور محسوب می‌شود.