طرح دولت بایدن برای مدیریت نوار غزه پس از جنگ، که با هدف کاهش نفوذ حماس و تقویت تشکیلات خودگردان فلسطین طراحی شده، با چالش‌هایی روبه‌رو است. آیا این طرح در شرایط کنونی قابل اجرا است؟
نورنیوز-گروه بین‌الملل: طرح دولت بایدن برای مدیریت نوار غزه پس از جنگ که آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا از آن رونمایی کرد آشکارا با هدف مانند کاهش نفوذ حماس و تقویت تشکیلات خودگردان فلسطین تدوین شده است. این طرح که در آن موضوع بازسازی زیرساخت‌های آسیب‌دیده در باریکه غزه نیز مورد توجه قرار گرفته به دولت ترامپ واگذار شده است. در بخشی از این طرح نقش مهم همکاری‌های بین‌المللی برای مدیریت نوار غزه در شرایط پسا از جنگ نیز مورد تأکید قرار گرفته است. با این حال، مشخص نیست که دولت ترامپ با رویکردهای متفاوت خود تا چه حد به اجرای آن پایبند باشد. این طرح، ضمن تلاش برای تضعیف جایگاه حماس، به دنبال کاهش تهدیدات منطقه ای بر علیه رژیم اسراییل و تغییر معادلات قدرت در غزه است.
استقرار نیروی امنیتی مشترک برای مهار حماس
طرح پیشنهادی، استقرار یک نیروی امنیتی موقت را شامل می‌شود که ترکیبی از نیروهای بین‌المللی و فلسطینی خواهد بود. این نیرو مسئولیت تضمین امنیت، جلوگیری از بازسازی قوای نظامی حماس و حمایت از انتقال مدیریت به تشکیلات خودگردان فلسطین را بر عهده دارد. هدف اصلی این اقدام، مهار حماس و کاهش تأثیرات نظامی و سیاسی آن بر غزه است. این نیروها همچنین می‌توانند در تسهیل بازسازی غزه و تضمین اجرای آتش‌بس نقش کلیدی داشته باشند.
تقویت رهبری تشکیلات خودگردان فلسطین
یکی از محورهای اصلی این برنامه، انتقال مدیریت غزه از حماس به تشکیلات خودگردان فلسطین است. این نهاد که در کرانه باختری مستقر است، به‌عنوان جایگزینی سیاسی و اجرایی برای حماس مطرح شده است. طرح دولت بایدن بر ایجاد وحدت میان کرانه باختری و غزه تأکید دارد و از اسرائیل می‌خواهد این وحدت را به رسمیت بشناسد. طرح دولت بایدن بدون توجه به فقدان اقبال فلسطینی‌ها نسبت به تشکیلات خودگردان و اختلافات عمیق میان فتح و حماس و همچنین فشارهای سیاسی و اقتصادی خارجی که چالشهای اساسی در مسیر اجرای این طرح هستند، تدوین شده است.
بازسازی و تغییر معادلات اجتماعی-اقتصادی
طرح بایدن به بازسازی غزه به‌عنوان ابزاری برای کاهش نفوذ حماس می‌نگرد. این بازسازی با حمایت کشورهای عربی، سازمان ملل و کنفرانس‌های بین‌المللی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی انجام خواهد شد. سازوکارهای پیش بینی شده برای اجرای پروژه بازسازی زیرساخت‌ها و تأمین نیازهای اساسی مردم غزه به گونه ای تنظیم شده که موجب افزایش فشار بر حماس و تضعیف جایگاه این گروه در میان فلسطینی‌ها شود. کشورهای عربی، به‌ویژه آن‌هایی که روابط نزدیکی با آمریکا دارند، نقشی کلیدی در تحقق این هدف خواهند داشت. استقرار نیروهای عربی در غزه نیز به عنوان یک راه‌حل امنیتی و اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است.
چالش‌ها و آینده طرح بایدن
با وجود اهداف بلندپروازانه، موفقیت این طرح به عوامل متعددی بستگی دارد. از یک سو، ترامپ با تمایل به ارائه طرح‌های شخصی و سیاست‌های یک‌جانبه، ممکن است اجرای این برنامه را به تأخیر اندازد یا اولویت‌های دیگری را دنبال کند. از سوی دیگر، رژیم اسرائیل که همواره به امنیت خود اولویت داده، ممکن است در برابر تغییرات اساسی در وضعیت غزه مقاومت کند. همچنین اختلافات جدی میان گروه‌های فلسطینی از جمله تشکیلات خودگردان و حماس از موانع اصلی برای اجرای موفق طرح به شمار می‌رود.
اجرای این طرح در شرایطی که دولت بایدن بزودی قدرت را به ترامپ تحویل خواهد داد و همچنین مبهم بودن حمایت بین‌المللی از آن، چشم انداز تحقق آن را کاملا مبهم نموده است.
علاوه بر این به نتیجه رسیدن این طرح نیازمند تغییرات اساسی در سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای و هماهنگی میان بازیگران اصلی است که در شرایط کنونی نمی توان به آن امید زیادی داشت.
به نظر می‌رسد موفقیت یا ناکامی طرح دولت بایدن برای مدیریت شرایط پسا جنگ در نوار غزه در گام اول به چگونگی مواجهه دولت ترامپ با این طرح و سپس نحوه پاسخگویی رژیم اسرائیل و فلسطینی‌ها، به‌ویژه در مورد وحدت میان کرانه باختری و غزه و انتقال قدرت از حماس به تشکیلات خودگردان فلسطین وابسته خواهد بود.
علاوه بر این شرایط کلی منطقه غرب آسیا، از جمله نقش کشورهای عربی و جامعه بین‌المللی، برای تأمین منابع مالی بازسازی غزه و تضمین امنیت و ثبات بلندمدت در این منطقه و همچنین همسویی میان بازیگران اصلی از جمله الزامات موفقیت این طرح به شمار می رود.